In Nederland heeft het relatief weinig aandacht gekregen, maar in de Franse straten zijn tussen 2018 en 2020 ware veldslagen geleverd tussen de zogenaamde gilets jaunes en de ordetroepen van de Franse staat. Vanaf 2018 kwamen de gele hesjes massaal de straat op, in een protest tegen het regeringsbeleid van de een jaar eerder tot president gekozen Emmanuel Macron en hun sociaal-economische achterstandspositie.
Tientallen demonstranten zijn een oog kwijtgeraakt door de rubberen kogels die de Franse politie afschoot met LBD40-geweren. Verschillende mensen verloren een hand, doordat de agenten traangasgranaten gebruikten die ook exploderen. Het zijn misschien niet-letale wapens, maar pijn doet het wel als een ME’er je hartgrondig aftuigt met zijn wapenstok of als een rubberen kogel een gat in je wang achterlaat.
Smartphone
De Franse filmmaker David Dufresne sloeg alle beelden van de rellen op die hij aantrof op sociale media. Op den duur had hij zes terabyte aan beeldmateriaal, waaronder bijzonder indrukwekkende. Zoals die van een man die met zijn smartphone staat te filmen op het Place de la Bastille in Parijs en volkomen onverwacht in zijn oog wordt geschoten door de oproerpolitie en achterovervalt. De camera van zijn telefoon filmt de blauwe lucht boven hem, de bezorgde gezichten die zich om hem heen dringen, maar ook de zogenaamde Julikolom die ooit werd opgericht ter herdenking aan de revolutie van 1830.
De gele hesjes in Frankrijk voelen zich geweld aangedaan door het beleid van de Franse regeringen. Het weinige wat ze daar tegen kunnen doen, is de straat opgaan
jurgen tiekstra
Frankrijk is natuurlijk het land van de grootse revoluties – in 1789, 1830, 1848 en 1871. Die revoluties behoren zelfs tot het trotse erfgoed van het Franse chauvinisme. Alleen komt dat gedachtegoed slecht van pas als er een nieuwe revolutie uitbreekt. Op dat moment verandert de terminologie. De oproerpolitie slaat dan geen revolutie neer, maar handhaaft slechts de orde. Het taalgebruik wordt in allerijl gedepolitiseerd, de opstand wordt ontdaan van zijn politieke betekenis, net zoals de geweldsreactie van de staat a-politiek is.
Het is echter de vraag of dat laatste zo is. In deze belangrijke documentaire van David Dufresne, Un pays qui se tient sage, worden niet alleen intense smartphonebeelden van de neergeslagen protesten getoond, maar ook scherpe gesprekken gevoerd tussen intellectuelen, agenten en demonstranten. Ze reflecteren op de vraag wanneer het geweldsmonopolie van de staat (nog) legitiem is. Daarnaast passeren andere basale vragen, zoals: wat is geweld?
Machtsmisbruik
Geweld is niet alleen de harde klap van een wapenstok op de benen van een demonstrant. Geweld heeft de etymologische betekenis van ‘machtsmisbruik’. De toeslagenaffaire in Nederland is in feite een geweldsuitoefening van de staat op het leven van individuele burgers.
De gele hesjes in Frankrijk voelen zich geweld aangedaan door het beleid van de Franse regeringen. Het weinige wat ze daar tegen kunnen doen, is de straat opgaan. Maar daar wordt hen opnieuw geweld aangedaan. En dat in de naam van een president die in 2017 niet meer dan 24 procent van de stemmen gekregen heeft, althans in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Marine Le Pen zat op 21 procent.
Het is cruciaal voor een democratie dat een documentaire als Un pays qui se tient sagekan verschijnen. Een fenomenale vorm van zelfkritiek.
Un pays qui se tient sage is te zien via Picl en Vitamine Cineville.
