Soms zie je Maria Magdalena op een icoon met een rood paasei in haar hand. Ik houd van dat beeld, want het verwijst naar een legende. Als Maria Magdalena het evangelie verkondigt aan keizer Tiberius, reageert hij spottend: ‘Wat zeg je? Opstaan uit de dood? Dat bestaat niet, net zo min als een wit ei rood wordt.’ En natuurlijk kleurde het witte ei terstond rood, volgens de legende. Het rode ei in de hand is dus een prachtig symbool voor haar verkondiging, bij deze eerste apostel van de verrijzenis. Maar deze belangrijke apostel is in de geschiedenis en in de kerk verdacht gemaakt, haar leiderschap is haar ontnomen. Ze heeft de titel boetvaardige zondares gekregen om haar positie als geliefde leerling van Jezus te verhullen.
Voor veel mensen in de samenleving is Maria Magdalena populairder dan de kerk waar zij vandaan komt. Zij bevestigt het beeld dat de kerk geen ruimte geeft aan vrouwen. Ook geloven de meeste mensen dat Maria Magdalena de vrouw van Jezus was, of in ieder geval zijn geliefde.
Positief aan dit beeld is dat er een uitnodiging uitgaat om op een andere manier naar (vrouwelijke) seksualiteit te kijken. Zouden we Maria van Magdala kunnen zien als een seksueel wezen zonder haar meteen tot zondares te bestempelen? Zouden we het normaal kunnen vinden dat Jezus seks had met een vrouw? Waarom hecht de Kerk er zo aan dat Jezus celibatair was? En weten we eigenlijk wel zeker dat hij celibatair was? Het eerlijke antwoord daarop is: nee, dat weten niet zeker.
Het zou kunnen dat Jezus en Maria geliefden waren, het zou evengoed kunnen van niet
marian geurtsen
Het zou kunnen dat Jezus en Maria geliefden waren, het zou evengoed kunnen van niet. Als je zorgvuldig kijkt zijn de evangelisten niet zo bezig met celibaat of seksualiteit. Die preoccupatie met celibaat en maagdelijkheid is pas vanaf het eind van de tweede of derde eeuw ontstaan. Deze heeft door de geschiedenis heen een spoor van negatieve waardering voor seksualiteit getrokken waar we nog altijd niet van bevrijd zijn.
Maria en Jezus waren daarmee nog niet belast, vermoed ik. Maar waren ze dan geliefden?
Zelf vind ik het bevrijdend om hen niet zo te zien. Wanneer Jezus en Maria geliefden waren, sluiten ze namelijk ook weer naadloos in de maatschappelijke verwachting van het heteroplaatje. Dan wordt Jezus eerst gezien als man en Maria wordt in dit beeld – zoals zovele vrouwen in de Bijbel – bepaald door haar relatie met een man in plaats van op zichzelf. Dan heeft zij de spirituele wijsheid die zo gewaardeerd wordt door sommige mensen weer te danken aan haar man.
'Christus is noch mannelijk noch vrouwelijk'
Ik zie Jezus én Maria het liefst als mensen die niet in heteroseksuele normen gevangen zitten. Jezus heeft veel meer te melden over het bevrijden van seksuele en gendernormen wanneer je de evangeliën leest als verhalen waarin hij afwijkt van de gendernormen. Maria is een veel sterkere vrouw wanneer ze niet de vrouw-van is, maar de onafhankelijke, die door Jezus geroepen werd bij haar naam, die tot apostel geroepen werd.
Het is bevrijdend dat Maria Magdalena en Jezus ons geen normen opleggen over seksualiteit
marian geurtsen
Het is bevrijdend dat Maria Magdalena en Jezus ons geen normen opleggen over seksualiteit. Niet spreken over het belang van maagdelijkheid, noch over de heiligheid van het huwelijk. En evenmin over de vermeende verderfelijkheid van homoseksuele relaties. Al die normen stammen niet uit de Bijbel; ze zijn de erfenis van later tijd. Alleen de liefde, die blijft. In apocriefe geschriften wordt Maria afgeschilderd als meest geliefde leerling van Jezus. Wie weet is zij ook wel de geliefde leerling van het Johannesevangelie.
Maria Magdalena is de eerste in een lijn van vrouwen die opgroeiden binnen de kerk, vaak ook botsten met de kerk, hun eigen roeping bleven volgen. Dankzij deze vrouwen kan ik mij onderdeel van de christelijke traditie blijven voelen. Ik ga binnenkort nog een mandje eieren rood verven. En denk dan aan Maria Magdalena die met passie de liefde van Christus verkondigde in de wereld.
Marian Geurtsen is zelfstandig ritueelspecialist bij haar eigen bedrijf Schatgraver in de traditie. Zie: www.mariangeurtsen.nl.
