Kerkhistoricus en theoloog Peter Nissen zal dan een inspiratielezing verzorgen over Kloosters: plekken van gedeelde kwetsbaarheid. Wat bedoelt hij met gedeelde kwetsbaarheid en gelooft hij echt in een ‘nieuwe toekomst voor het christendom’ in Nederland?
VOLZIN Inspiratiemiddag met Peter Nissen
Al sinds je middelbareschooltijd ben je gefascineerd door de cultuur en de spiritualiteit van kloosters, vooral die van de benedictijnse traditie. Kun je je nog herinneren hoe die fascinatie is ontstaan?
“Dat was in 1972, nu ruim vijftig jaar geleden. Ik verleende als middelbare scholier die zijn talen goed beheerste, hand- en spandiensten bij een internationaal congres over kerkmuziek in Maastricht. In dat kader kwamen we bij de voorbereiding in de abdij Sint-Benedictusberg in Mamelis-Vaals en ontdekte ik dat een abdij een gastenkwartier heeft waar je enkele dagen kunt doorbrengen. Dat heb ik vervolgens mijn hele middelbareschooltijd tijdens de vakanties gedaan. Na mijn eindexamen ben ik in die abdij ingetreden, maar het bleek niet mijn weg te zijn. Maar al ruim een halve eeuw voel ik mij verbonden met de spiritualiteit van de Regel van Benedictus. Dat is ook zo gebleven toen ik een tijd remonstrants predikant was.”
Wat is het belangrijkste dat de ‘kloosterspiritualiteit’ jou heeft gebracht?
“Kort gezegd: een leven uit dankbaarheid, want het leven is ons gegeven. En wij beantwoorden dat geschenk met dankzegging en lofprijzing. Dat kan door onze inzet voor een menswaardige wereld en een duurzame aarde, maar heel specifiek ook door het getijdengebed, dat mij altijd dierbaar is gebleven. De lofprijzing is volgens Benedictus het belangrijkste werk van zusters en broeders in een klooster.”
De enorme drukte in kloosters als het gaat om gasten… hoe kijk je hiernaar?
“Het is fascinerend: de kerken lopen leeg en de kloosters zijn populairder dan ooit. Er speelt een stukje romantiek in mee (het klooster als een ongerepte wereld van harmonie), maar er spreekt ook zeker een groot verlangen uit van mensen naar iets dat ze elders blijkbaar niet vinden, ook niet in de kerken. Ik denk dan aan een aandachtig leven, een leven van rust en concentratie, met een vaste ordening. Ook aan een rustige en verzorgde liturgie, met veel ruimte voor stilte. In veel kerken, katholiek en protestant, wordt een moment stilte al snel gevuld met orgelklanken of gepraat van de voorganger. Het lijkt alsof we bang zijn voor de stilte, terwijl mensen er tegelijk diep naar verlangen.
Geloof jij in een ‘nieuwe toekomst voor het christendom’ in Nederland?
“Ja, ik geloof oprecht dat het christendom toekomst heeft in Nederland, maar die zal heel anders zijn dan we in de afgelopen twee eeuwen van kerkelijke hoogconjunctuur gewend waren. Dat hele bouwwerk van protestantse gemeenten en katholieke parochies, met heel het organisatiewezen eromheen, gaat binnen enkele decennia bijna volledig instorten, als een kaartenhuis. Er komt iets nieuws voor in de plaats, en ik weet ook niet hoe dat eruit zal zien. Maar samen met de Tsjechische theoloog Tomáš Halík geloof ik dat de toekomst is aan spirituele centra met kloosterlijke kenmerken, kleinschalig en laagdrempelig en met weinig organisatie en hiërarchie. Plekken van aanbidding en contemplatie, maar ook van gesprek en ontmoeting en van inzet voor een humane wereld.”
Wat bedoel je met de titel van je lezing: ‘Kloosters, plekken van gedeelde kwetsbaarheid’?
“De grote uitdaging van kloosters is om een gemeenschap te vormen met mensen die je niet zelf hebt kunnen uitkiezen. Je kunt het met elkaar uithouden als je je bewust bent van ieders kwetsbaarheid, vooral ook die van jezelf. Luister naar elkaar in plaats van meteen te oordelen. Deel de kwetsbaarheid en wees mild voor elkaar. Dat is wat in kloosters wordt geoefend. En dat zie ik ook als de grote uitdaging voor de krimpende en kwetsbare kerken. Daar claimen mensen vaak zo snel hun eigen gelijk. Wees als zusters en broeders voor elkaar: niet erop uit om de ander van je eigen gelijk te overtuigen, maar probeer elkaar te dienen en te bemoedigen. Dan hebben we samen toekomst.”
VOLZIN Inspiratiemiddag met Peter Nissen
PROGRAMMA
12.30 uur: Kerk open
12.30 – 13.00 uur: Inloophalfuurtje en kloostermarkt
13.00 – 13.05 uur: Welkom door hoofdredacteur Greco Idema
13.05 – 13.45 uur: VOLZIN-inspiratielezing door Peter Nissen.
13.45 – 14.00 uur: Eerste reacties uit publiek
14.00 – 14.30 uur: Pauze, kloostermarkt
14.30 – 15.00 uur: Bijdragen uit publiek.
15.00 – 15.45 uur: Op de zeepkist: nieuwe kloosterinitiatieven
15.45 – 16.00 uur: Uitreiking 2e VOLZIN Waarderingsprijs
16.00 – 16.45 uur: Hapje en drankje
PRAKTISCHE INFORMATIE
Datum: Zaterdag 25 november 2023
Tijd: 13.00 – 16.45 uur
Entree: VOLZIN-abonnees € 20,-, niet-abonnees € 25,-
Locatie:
Grote Kerk, Kerkstraat 20, ’s-Hertogenbosch
Routebeschrijving:
De Grote Kerk bevindt zich op 5 à 10 minuten lopen van het station en diverse bushaltes. Indien u met de auto komt kunt u parkeren in de parkeergarage St Josephstraat.
