Aalt Bakker is directeur van de Stichting Dominicanenklooster Huissen
© Enis Odaci
Ik vraag Aalt Bakker naar de impact van corona op het klooster. "Half maart was het, ik weet het nog goed, toen Rutte bezig was met zijn persconferentie hadden we hier een groep van twaalf mensen. We moesten helaas doorgeven dat hun activiteit direct zou stoppen. Vanaf dat moment tot eind mei hebben we geen gasten gehad. Binnen een week na die persconferentie had ik contact met mensen van IrisZorg en ontstond het idee om noodopvang te regelen voor dak- en thuislozen die coronaklachten hadden. Geweldig dat we dit idee binnen een paar dagen daadwerkelijk hebben kunnen realiseren in De Herberg, een nieuw gebouw hier. In het klooster zijn we flink gaan klussen. Ook hadden we het af en toe erg druk met het verplaatsen van activiteiten, het opnieuw inplannen en dat soort dingen. Tweeënhalve maand hebben de paters hier alleen in het klooster geleefd, dat was best een vervelende tijd.”
“We hebben heel veel dingen doorgeschoven en gepland om toch maar weer – als het zou kunnen – open te gaan. Toen het groene licht kwam, wisten we eigenlijk al wat we moesten doen. Mijn collega’s hadden heel goed nagedacht over de vraag hoe hier veilig gasten te ontvangen. Dat was ook wel spannend in het begin: werkt het allemaal wel? Uiteindelijk liep het heel goed. De belangstelling overtrof onze verwachtingen. Hoe snel groepen en mensen weer naar ons klooster wilden komen, heel bijzonder. We hoorden van begeleiders dat de deelnemers aan onze activiteiten allemaal een heel pittige tijd hebben gehad. Mensen hebben heel veel alleen geleefd, in onzekerheid geleefd, waren ook moe en behoorlijk belast. De behoefte aan ‘gewone activiteiten’, ook bij ons, was heel groot. We merken nu dat veel mensen niet op vakantie zijn gegaan. Een week in een klooster vinden ze ook een fijne invulling van hun vrije tijd. En ja, ook het najaar ziet er prima uit qua aanmeldingen voor activiteiten.”
“Jazeker! En wat ook bijzonder is: ik werk hier nu al twaalf jaar als directeur en laat me sinds dat besluit opvallend genoeg meer raken door de dominicaanse spiritualiteit. Ik herlees boeken van bijvoorbeeld Erik Borgman en Arjan Broers. Erg interessant wordt het als het gaat over concretere dingen, bijvoorbeeld de democratische orde. Een leidinggevende moet niet doen wat de meerderheid wil, maar moet iedereen geven wat hij of zij nodig heeft. Prachtig!”
“We moeten en willen het nu ook, omdat we weten dat de vier paters die er nu nog zijn een keer weggaan. Natuurlijk hoop ik dat ze nog lang bij ons kunnen blijven. We zullen in ieder geval veel zaken nu zelf moeten gaan invullen en vormgeven. We moeten zelf gaan dragen wat we zijn. Belangrijk is dus dat er een dragende kern, een groep gevormd gaat worden. Ik geloof er heilig in dat als de inhoud ons zelf niet raakt, wij er naar de gasten toe ook geen bal mee kunnen. Dat is heel dominicaans gedacht, maar zo werkt het wel. Dus ja, ik ben ook zielsblij dat de dominicaanse spiritualiteit me meer raakt dan ooit. Het is niet iets geforceerds. Aan veel onderwerpen kunnen we straks hopelijk ook veel meer smoel gaan geven.”
'Met de dominicaanse familie en leken zal altijd een verbinding zijn'
Aalt Bakker
“Hoe we echt een klooster kunnen blijven en hoe we ook de bezinningsmomenten en de vieringen, die er zeker toe doen, op een goede manier vorm kunnen geven. En hoe we de antwoorden hierop, nadrukkelijker dan nu gebeurt, kunnen vertalen in onze programma’s. Als je niet uitkijkt, dan raakt de ziel er snel uit. Dan worden we misschien een ‘voormalig klooster’. Nee, dat willen we niet. Dit soort plekken moet echt overeind blijven. We moeten nu zelf, zoals ik zojuist aangaf, gaan invullen wat de paters vroeger deden. Ik denk dat we veel meer een inspiratieplek of een broedplaats kunnen zijn of worden. Dat moeten we met elkaar ook willen ervaren, en andere mensen uitnodigen om dat met ons te doen. Of het principebesluit van de dominicanen voelt als afscheid nemen van de dominicanen? Nee, ik denk dat er met de dominicaanse familie en leken altijd een verbinding zal zijn. Hun traditie en spiritualiteit zullen altijd onze wortels zijn en blijven.”
“Een paar jaar geleden nog was dat werkelijkheid hier, met de komst van meerdere jongere broeders. Maar sinds zij naar Rotterdam zijn gegaan, denken we eigenlijk niet meer na over nieuwkomers voor Huissen. Een ‘gemengde communiteit’ sluit ik niet helemaal uit, misschien dat er ook andere religieuzen of lekendominicanen naar Huissen komen. Het idee zou dan niet zozeer zijn dat ze hier komen wonen, wel dat ze verbonden kunnen blijven. Dat zou prima kunnen.”
“Met wat aanpassingen in het gebouw zal het klooster grotendeels hetzelfde zijn, denk ik. Er zullen wellicht geen nieuwe gebouwen bijgekomen zijn, want we hebben immers De Herberg, een prachtige nieuwe accommodatie. Elke dag zijn er hier dan nog bezinningsmomenten en vieringen. We denken nu aan twee à drie momenten per dag. Dus ook op zondagochtend zal er nog steeds een viering zijn. Wellicht zal er dan geen eucharistie meer kunnen zijn. Wat betreft het eten of andere bijzondere momenten: hier gaan we nog naar kijken. Maar dat we daar iets mee zullen gaan doen, dat is zeker. De dragende groep zal hierin een belangrijke rol gaan krijgen.”
“Nee, hooguit tijdelijk. Het zijn mensen, wellicht een groep van vijftien tot twintig personen, die gewoon thuis wonen, gewoon een privéplek hebben en die – noem eens wat - hier acht keer per jaar zijn, bijvoorbeeld tijdens acht weekenden of doordeweekse periodes. En die ook bewust met en in elkaar investeren als het gaat om bijvoorbeeld spirituele ontwikkeling. Ze komen bijeen tijdens inspiratiedagen met bijvoorbeeld een externe spreker. Wat ons betreft ook met de intentie om wat hen heeft geraakt of wat ze hebben ervaren en geleerd, te delen met anderen. Ze kunnen dan ook helpen met de groepen die hier komen, en ze kunnen helpen met de vieringen. Dus: hooguit tijdelijk, we denken nu aan maximaal drie tot zes maanden, maar in principe dus gedurende bijvoorbeeld acht weekenden in het jaar. Zo moet er een geheel nieuwe community van mensen ontstaan die misschien soms ook werken hier.”
“Nou ja, daar hebben we natuurlijk wel over nagedacht. We hebben contact gehad met een aantal groepen, maar ik weet het niet. Als we het al zouden doen, dan moet een dergelijke gemeenschap onderdeel zijn van het geheel. Een op zichzelf staand iets, dat willen we niet. Er lopen hier straks geen habijten meer door de gang.”
'Er lopen hier straks geen habijten meer door de gang'
AAlt Bakker
“Ja, dat ben ik wel met hem eens. Maar je kunt wel mensen die samen een verlangen of behoefte hebben bij elkaar brengen. Laat die zeker ook bij elkaar komen voor hun eigen ontwikkeling. Als je dat overslaat, dan geloof ik niet dat er wat moois kan gebeuren.”
“Wat een grappig idee van jou. Gewoon kwetsbaar kunnen zijn vind ik prachtig. Mens, laat je kwetsbaarheid meer zien, denk ik vaak, want daar zijn we natuurlijk niet zo goed in. Ik ook niet. We ontvangen inderdaad elk jaar veel kwetsbare groepen. Die groepen moeten de komende jaren welkom blijven. Ze worden wat mij betreft een belangrijk onderdeel van het ‘nieuwe klooster’. Ik zal me er tot de laatste snik voor inzetten om die groepen te kunnen blijven ontvangen. Iedereen hoort bij de samenleving, zij dus ook. Verbinding met allerlei soorten groepen, dat is toch prachtig?”
“Over dak- en thuislozen, mensen in de GGZ, eenzame ouderen, ex-gedetineerden, mensen met een beperking, mantelzorgers en vluchtelingen. Maar ook over jongeren die in de knel zitten. Prachtig om die hier een paar dagen in huis te hebben. Vaak met verschillende achtergronden, vaak ook kennen ze de Bijbelse verhalen niet of niet meer. Mooie gesprekken kun je met ze voeren.
Laatst stond bij het Jezusbeeld vlak bij mijn kamer nog een groepje jongens. Ze hadden geen idee wie die man was, geen idee wat het verhaal was. En dus gingen we in gesprek.
Over wat dat voor een beeld was. Het beeld intrigeerde. Ik vroeg: wat raakt je als je zo’n man aan het kruis ziet hangen? Zou jij ook zover willen gaan voor je idealen, of waar je ten diepste voor staat? Of denk je van: ik huichel wel een beetje? Het waren mooie gesprekken, daar kan ik wel van genieten. Het Jezusbeeld hangt hier in 2030 nog steeds. Dat gaat niet weg omdat de dominicanen dan misschien weg zijn.”
“Da’s een goeie vraag, ik vind dit best een lastig punt. Wat ons betreft wel christelijk, maar niet exclusief christelijk. Dus: niet beperkt tot het christendom, we willen ook ruimte geven aan andere andere overtuigingen die gelijkwaardig zijn en er dus ook bij horen. Het christelijke is echter wel uitgangspunt. Iemand met bijvoorbeeld een islamitische achtergrond is ook welkom, maar onze inspiratiebron is christelijk. We moeten ook met elkaar kunnen kijken naar de verschillen die er zijn. Ik draai er een beetje omheen, realiseer ik me, maar het uitgangspunt is wel christelijk.”
“Dat betekent wat ons betreft dat er uit de Bijbel gelezen wordt, maar niet alleen maar uit de Bijbel. De boodschap van de Bijbel blijft hier altijd centraal staan. Dat geloof ik, maar ik geloof niet dat deze boodschap alleen maar in de Bijbel staat. Het zou zo maar eens kunnen zijn dat als je inclusiever gaat denken, het uiteindelijk een veel christelijker verhaal wordt. Het gaat in essentie om de bóódschap van de Bijbel. Voor mij gaat het dan om gedragen worden en leven en samenleven in liefde. Daarover kunnen we geen compromissen sluiten, daaraan kunnen we geen concessies doen.”
“Ja, we sluiten dus niet uit. Dat is zo Bijbels als wat. We gaan ook niet stiekem toch voor alleen het geld. Die boodschap van de Bijbel, daar kunnen we altijd op aangesproken worden. Het katholiek-sociaal denken vind ik overigens ook prachtig. We hebben de opdracht om dat mooie woord verbinden te vertalen naar het leven en het werk van mensen. Niet om commerciële redenen maar wel om mensen te raken bij hun levensvragen.”
“Ja, die mensen kunnen zeker langskomen voor een kop koffie. We zijn bezig met een bijzondere ontwikkeling die we de komende jaren serieus willen doorzetten. Of ik al geschikte personen heb voor de dragende groep? We denken nu aan een aantal personen die hier activiteiten begeleiden. Ook denken we aan mensen die de afgelopen periode hebben meegedacht over het gewenste profiel of aan mensen die af en toe in de kapel zijn. Zo’n mix zouden we wel fijn vinden. Misschien ook nog een lekendominicaan. Maar concreter is het nog niet.”
Aalt Bakker (Ermelo, 1964) is sinds mei 2008 directeur van Stichting Dominicanenklooster Huissen.
Aalt Bakker is getrouwd met Erna en heeft vier kinderen: twee zonen (24 en 21) een dochter (19) en een overleden dochter.
