Op 13 juni is het vijftig jaar geleden dat de Oostenrijks-Israëlisch-joodse godsdienstfilosoof, pedagoog, politiek denker en activist Martin Buber overleed. Zie in 'Kijktip' de video: 'Buber in 10 minuten' (Engelstalig). Buber was vooral bekend vanwege zijn existentialistische, dialogische mensvisie, waarin de relatie van mensen onderling en van de mens tot God centraal staat.
Wat kunnen wij nu, in tijden van individualisme, leren van de Martin Bubers filosofie van de dialoog? Buber werd geboren in Wenen, 8 februari 1878 en overleed vijftig jaar geleden in Jeruzalem, 13 juni 1965. Hij was één van de belangrijkste religieuze denkers van zijn tijd. Al in 1923 deed hij een poging om het denken in termen van individualiteit te doorbreken in zijn bekendste werk Ik en Jij.
Volgens Buber gaat het niet om het ik maar om de relatie, zowel tussen mensen onderling als tussen mens en God. “Ik heb geen leer, ik voer een gesprek”, was de levenshouding van Buber. Zijn leven én werk draaiden om de dialoog, die volgens hem veel meer was dan alleen verbale communicatie: “Alle werkelijke leven is ontmoeting.” Een quote van het Martin Buber Gesellschaft: “Het heeft geen zin Buber te bestuderen zonder open te staan voor verandering.”
Van 1924 tot 1933 was Buber honorair hoogleraar joodse geloofsleer en ethiek in Frankfurt aan de Main. In 1938 ontvluchtte hij fascistisch Duitsland naar Jeruzalem, waar hij tot 1951 aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem les gaf in antropologie en sociologie.
Buber vertaalde samen met filosoof Franz Rosenzweig de joodse Heilige Schrift, de Tenach, in het Duits, waarbij vooral de taalkundig precieze overdracht van de Hebreeuwse grondtekst met behoud van zijn volle betekenisrijkdom werd nagestreefd. Politiek was Buber een religieuze zionist. Hij behoorde tot de zogenaamde 'Homeland' zionisten, die zich verzetten tegen de oprichting van de staat Israël. Buber bekritiseerde de nationalistische politieke zionisten als "missionarissen van het westen". Hij was voorstander van een gemeenschappelijke Arabisch-Israëlische staat, waarbinnen joden vooral hun spirituele identiteit tot ontwikkeling moesten brengen, maar geen politieke macht moesten nastreven.
Recent verscheen in Duistland een boek over Martin Buber en de uitdaging van zijn denken voor het christendom.
Karl-Josef Kuschel, Martin Buber - seine Herausforderung an das Christentum, Gütersloher Verlagshaus, 2015, ISBN 978-3-579-07086-5.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
