In de roman Altijd Vrolijk probeert Aaf van Pommeren zich te ontworstelen aan het pinkstermilieu waarin ze opgroeide. Esther Raaijmakers heeft een soortgelijke achtergrond en was daarom erg nieuwsgierig. Het boek schetst een goed beeld van de innerlijke belevingswereld van een evangelicaal gelovige. "Een prachtig verhaal voor wie benieuwd is naar de pinksterbeweging en met vlagen erg grappig."
In het verleden verschenen er al heel wat romans over mensen met een gereformeerde afkomst. Denk aan schrijvers als Maarten ’t Hart, Jan Siebelink en bijvoorbeeld Franca Treur. Over de evangelische- en pinksterbeweging kwam aanzienlijk minder uit. Misschien ook omdat deze beweging in vergelijking met andere kerkstromingen relatief jong is. Anke Kranendonk schreef een roman met de veelzeggende titel Altijd Vrolijk, waarin een meisje centraal staat dat opgroeit in een pinkstergemeente.
Charisma
Altijd Vrolijk is een coming of age verhaal over Aaf van Pommeren. Op het eerste gezicht een normaal meisje met een grote hobby: zwemmen en dat doet ze dan ook regelmatig in het meer achter haar huis. Maar er is ook iets bijzonders. Als ze nog maar zes jaar is, bekeren haar ouders, Walter en Els van Pommeren, zich tot de pinksterbeweging. Een beweging die bekend staat om vrolijke muziek, aanrakingen van God, nadruk op de gaven van de Heilige Geest zoals gebedsgenezing en het spreken in tongen.
Al snel blijkt dat haar vader beschikt over het charisma van een leider en wordt voorganger van een gemeente. Dit betekent dat het geloof dagelijks een grote rol inneemt in huize van Pommeren. Zondagse diensten, Bijbelstudie en regelmatig zijn er gemeenteleden over de vloer of mensen die geestelijke bijstand nodig hebben. Sommige mensen blijven ook langere tijd logeren en dan moet Aaf haar kamer delen. Naarmate ze ouder wordt, gaat ze bepaalde dingen uit de kerk steeds moeilijker vinden. Toch voelt ze nog een grote verantwoordelijkheid als dochter van een voorgangersgezin.
Occult
Zelf heb ik ook een evangelische/pinksterachtergrond en ik vind dat dit boek heel mooi illustreert hoe een dergelijk geloof de sfeer van je gedachten kan bepalen. Een goed voorbeeld is wanneer Aaf op bezoek gaat bij een studiegenootje Carmen. Ze woont inmiddels op kamers en studeert aan de Academie voor Lichamelijke Opvoeding. Wanneer Aaf de kamer binnenkomt, ruikt ze een vreemde geur en vraagt wat het is. “Het was wierook. Wierook was occult. Het kwam uit het Oosten, waar de mensen afgoden aanbaden. Het werd ook in de roomse kerk gebruikt. Allemaal duivels."
Kenmerkend vind ik het zwart-wit denken: het is van God of van de duivel; goed of slecht en daar zit vrij weinig tussenin. Tegelijkertijd zie je ook de angst voor de wereld en het onbekende. Voor pinkstergelovigen is de geestelijke wereld heel reëel en het bepaalt de manier waarop je naar de wereld kijkt. Zo wil Aaf heel graag op wedstrijdzwemmen, maar haar vader vindt dit nutteloos. Zijn reactie: “Oefening van het lichaam heeft immers weinig waarde, maar een godsdienstig leven is in alle opzichten waardevol, want het houdt beloften in voor zowel dit leven als het toekomstige.” Een tekst die aan de apostel Paulus wordt toegeschreven. Bezig zijn met God of met geestelijke oefeningen is dus belangrijker dan het aardse leven.
Ontworstelen
Ik vind het mooi hoe het boek iets van de innerlijke belevingswereld van een pinkstergelovige laat zien. Natuurlijk verschilt dit per gelovige, maar voor mij zijn bepaalde dingen heel herkenbaar. Bijvoorbeeld de stemmetjes in Aafs hoofd die haar vertellen wat ze vanuit haar geloofsachtergrond van iets of iemand zou moeten vinden, maar bijvoorbeeld ook de gesprekjes die ze door de dag heen met God voert. Dit boek laat zien hoe diep regels en oordelen vanuit een kerkelijke achtergrond verweven zijn met je persoonlijkheid. En dat het dus tijd kost los te komen van je geloofsachtergrond, als dat überhaupt al mogelijk is.
Gebalanceerd
Anke Kranendonk heeft er zeventien jaar over gedaan voordat het boek klaar was. Ik vind dat je dit ook merkt. Ze heeft genoeg afstand kunnen nemen om op een gebalanceerde manier over haar pinksterachtergrond te schrijven. Het is dus geen afrekenboek geworden. Aan de ene kant laat ze de keerzijde van de pinksterbeweging zien en doet ze recht aan de worstelingen die ze heeft gehad. Aan de andere kant komt in het verhaal de diepe liefde voor haar ouders naar voren. Een prachtig boek voor wie benieuwd is naar de pinksterbeweging en met vlagen erg grappig.
Anke Kranendonk, Altijd Vrolijk, Baarn: Uitgeverij Marmer, 2015, 365 blz., €19.95.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
