‘Beetje pro-Israël zijn, beetje pro-Palestina zijn, dat kan niet’

“Alles is beter dan wat we hadden, maar ik ben bang dat Israël uit is op machtsbehoud over het gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee. De situatie is weinig hoopgevend. Maar we geven de moed en de strijd niet op. Het is een principekwestie. Ik put hoop uit het feit dat de overgrote meerderheid van de algemene vergadering van de Verenigde Naties de Palestijnen steunt.”

Het lot van de Palestijnen en de Israëliers ligt volgens Van der Woude in de handen van Amerika en Europa. “Israël bestaat bij de gratie van inkomsten uit de handel met Europa en wapensteun van de VS. Als die ophouden dan is het snel afgelopen met wat ze nu doen. Wij zien natuurlijk ook dat de situatie op dit moment vrij hopeloos is, maar het heeft wel degelijk zin om ook onze regering te blijven beïnvloeden. Het huidige extreemrechtse kabinet kan zomaar weer verdwijnen en dan willen wij bij The Rights Forum klaar staan om nieuwe kansen te benutten.”

“Veel mensen konden zich ook niet voorstellen dat de apartheid in Zuid-Afrika zou eindigen. Het gaat met horten en stoten. We moeten fit blijven om door te kunnen stoten als de mogelijkheid er is. Dat is het belang van The Rights Forum. Oud-premier en CDA’er Dries van Agt richtte het forum op terwijl hij als machtspoliticus best zag dat de kansen op succes klein waren. Het mooie is dat hij heeft durven veranderen van inzicht, voor het oog van het publiek. Zijn ego zat hem daarbij niet in de weg. Wat ons nekt, is dat veel mensen niet van inzicht durven te veranderen.”

“Ik weet vrij zeker dat bijvoorbeeld Frans Timmermans, de voorman van GroenLinks-PvdA, binnenskamers veel verder is in zijn denken over Israël en Palestina dan hij voor de camera wilde toegeven. De PvdA is een soft-neoliberale partij geworden waarbinnen de solidariteit met de kleine luiden niet meer op één staat. Als je één groep nu de kleine luiden kunt noemen, zijn het de Palestijnen. Als de PvdA zich solidair toont met hen zou zij ook aantrekkelijker worden voor een groter publiek. D66 zou ook harder moeten roepen, zonder de handrem erop.”

Van der Woude was korte tijd lid van de PvdA. “Ik heb mijn lidmaatschap opgezegd na Timmermans’ elitaire en racistische uitspraken na de Hamas-aanval van 7 oktober 2023. Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren toonde meer moreel leiderschap dan Timmermans. Diens houding ligt ook gevoelig bij GroenLinks. Wat er in Gaza met de Palestijnen gebeurt zou veel meer ook het verhaal van links moeten zijn. Ik geloof in de socialistische agenda, maar dan moet je in deze kwestie niet aan zelfcensuur doen en de kool en de geit willen sparen.”

“Met name de PvdA had na 7 oktober duidelijker partij moeten kiezen, met erkenning van de verschrikkelijke oorlogsmisdaden van Hamas. Ik geloof in radicale oprechtheid. Mensen maken fouten. Nu nog terugkrabbelen is kennelijk slecht voor Timmermans’ ego en het kan volgens de partijstrategen blijkbaar leiden tot verlies in de peilingen. Ik zou het sterk vinden als Timmermans zou zeggen: ik zag het verkeerd. We moeten als linkse partijen staan voor internationaal recht en we kiezen niet meer onvoorwaardelijk voor Israël.”

Van der Woude verwacht niets van de rechtse partijen. “Zo’n BBB is van een boerenpartij een soort Israël-lobbypartij geworden. En NSC... Die zegt te staan voor rechtsstatelijkheid. Dan moet je toch tenminste het Internationaal Strafhof op eigen bodem beschermen als dat, zoals nu, onder vuur ligt.” In internationaal verband wil Van der Woude haar hoop niet vestigen op Rusland en China die volgens haar pragmatisch opereren en uitsluitend uit zijn op eigen voordeel.

Ze heeft ook geen hoge pet op van Donald Trump. “Het kan zijn dat Amerika onder zijn bewind uit eigenbelang besluit Israël niet langer blind te steunen. Ik weet niet of dit scenario realistisch is, maar we moeten nooit onze verbeeldingskracht verliezen.” Voorshands voorziet Van der Woude geen scheiding tussen de VS en Israël. “Israël is de facto een verlengstuk van de Verenigde Staten. Ook de Democraten hebben Israël altijd kritiekloos gesteund. Joe Biden heeft net voor zijn vertrek nog snel acht miljard dollar aan wapensteun toegezegd.”

“Trump zal pragmatischer handelen. Hij zal proberen de omliggende landen om te kopen maar daarmee zal het geweld niet stoppen. Het is naïef te denken dat het conflict eindigt met Trump aan de macht. Hij zal geen duurzame rechtvaardige oplossing bewerkstelligen. Ik voorzie een extreem onrechtvaardige situatie voor de Palestijnen. Een echte oplossing bereik je niet met door Amerika geleide diplomatie. Er moet een onafhankelijke, eerlijke bemiddelaar en scheidsrechter zijn.”

“Die zou moeten beginnen met aan de Palestijnen zelf te vragen wat zij nodig hebben. Lastig is dat je altijd uitkomt bij de door macht gecorrumpeerde Palestijnse Autoriteit waar je niets aan hebt. De Palestijnen zien hen als de onderaannemers van de bezetting. De bemiddelaar moet gaan praten met academici en maatschappelijke organisaties en moet accepteren dat iedereen die kan en wil praten over de toekomst van de Palestijnen sympathie heeft voor de verzetsbeweging. Als je iedereen met die sympathie een terrorist noemt, dan heb je niemand om mee te praten.”

Van der Woude gelooft niet in de zogenoemde tweestatenoplossing als panacee. Ze verloor haar geloof daarin toen zij van 2019 tot 2021 als diplomaat werkte in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever. “Ik werkte mee aan de ontwikkeling van een veiligheids- en justitiesysteem voor de Palestijnen. Ik dacht: je hebt voor een tweestatenoplossing sterke instituties nodig die de ruggengraat van de Palestijnse samenleving vormen. Ik kwam in gewetensnood toen me duidelijk werd dat het Nederlandse beleid niet gericht was op het ontmantelen van Israël als apartheidsstaat.”

LEESTIP

‘We leven in een diepe crisis van de verbeelding’

“Ik werd gek in Ramallah. Ik voelde me kwaadaardig. Ik deed mee aan de schijn ophouden dat we bouwden aan de Palestijnse staat, terwijl de Nederlandse politiek bezig was die Palestijnse staat de nek om te draaien. Ik schaamde me tegenover mijn Palestijnse collega’s. Ik wilde geen apartheid en etnische zuivering steunen. Maar er was geen discussie mogelijk. Buitenlandse Zaken is een heel hiërarchische organisatie. Ik mocht wel zeggen dat ik het ergens niet mee eens was, maar ik moest wel doen wat me werd opgedragen. Dat raakte aan mijn autonomie als professional. Terug in Nederland heb ik besloten te stoppen als ambtenaar.” 

Bij The Rights Forum maakt Van der Woude van haar hart geen moordkuil. “Het onderwerp Israël is lang onaanraakbaar geweest. Ik wil een voorbeeld zijn, want we moeten erover praten en daarbij de feiten durven benoemen. En dat kan ook. Ik heb een hoop gezeik gehad maar ik leef niet in angst. Ik ben na 7 oktober door niet de minsten uitgemaakt voor antisemiet. Dat vind ik kwalijk, maar ik ga stoïcijns door. Het gaat niet over de Joden; het gaat over de stáát Israël. Ik hoef het werk gelukkig niet alleen te doen. Ik heb er veel nieuwe vrienden bijgekregen.”

The Rights Forum moet opboksen tegen hardnekkige visies en beelden. “De oudere generaties, die lange tijd de politieke macht in Nederland hebben gedomineerd, lopen nog steeds rond met het plaatje van Israël als een fijn, ontspannen, relaxt en democratisch land. Ik begrijp dat. Als je nu naar Tel Aviv gaat, zie je een heerlijke moderne diverse stad. Een queer capital waar je lekker kunt eten. Maar buiten Tel Aviv zie je heel andere realiteit. In de grote orthodoxe steden, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza is het plaatje wel anders.”

“Dat fijne Israël van Tel Aviv bestaat ten koste van de Palestijnen, maar het minder fraaie Israël wordt aan het zicht onttrokken. Als je nu in Israël bent, zie je de Palestijnen bijna niet. Men zegt: het is de enige democratie in het Midden-Oosten en Israël is omringd door vijandelijke buren. Is het een democratie als de Palestijnen in Gaza en op de Westoever geen stemrecht hebben en er een wet is die bepaalt dat Joden meer rechten hebben dan niet-Joden?”

LEESTIP

Israëlische organisaties steunen claim Amnesty: "In Israël heerst apartheid"

“Israël misdraagt zich. Vind je het gek dat de buurlanden met geweld reageren op Iraëlische agressie die wordt bedekt met de deken van zelfverdediging? Land kopen, wonen waar je wilt wonen? Israëliers mogen dat wel, Palestijnen niet. Gaza is een puinhoop en een getto. Een gevangenis met een cipier uit het eigen midden. Hoe moet je zo’n situatie anders aanduiden dan als apartheid? Nota bene de Zuid-Afrikanen zeggen dat ook. Als je het wilt zien, moet je er alleen wel je ogen voor willen openen.”

Van der Woude verwijt de Israëlische premier Netanyahu en de Nederlandse politiek misbruik te maken van het Europese schuldgevoel over de Holocaust. “Op institutioneel niveau was de les na de oorlog: we moeten de Joden ten koste van alles beschermen - en dat moeten we ook doen. Maar de Joden zijn niet de Joodse staat. Israël hoeft niet ten koste van alles te worden beschermd. Het is ontluisterend dat we daarvoor zelfs een nieuwe genocide accepteren en steunen. Ik vind het raar dat zoveel mensen niet zien wat er gebeurt in naam van de Holocaustherinnering.”

“Gelukkig zien veel Joodse Nederlanders het wel. En dat zijn ook de mensen die veel druk ondervinden omdat ze allemaal familie hebben in Israël en zijn opgevoed met het idee dat Israël het veilige beloofde land is. Het uitschakelen van de Palestijnen maakt Israël niet veiliger - en Nederland ook niet.” Van der Woude hoopt dat ook de christenen die Israël steunen dat gaan inzien. “Het idee dat de Messias terugkomt als alle Joden naar Israël gaan, is een antisemitische gedachte. Daarmee zeg je toch tegen Joden: je hoort hier niet - en dat is antisemitisme.”

“Toch proberen organisaties als ‘Christenen voor Israël’ Joden te bewegen naar Israël te emigreren. Dat is bizar. Dat is antisemitisch. Het wordt verkocht als ‘de verbondenheid’ met het Joodse volk maar ze gebruiken de Joden voor hun eigen dogmatische religieuze agenda. Partijen als de ChristenUnie en de SGP zullen daar niet voor uitkomen, maar het zit er wel onder. Volgens het christenzionisme horen Joden niet in Europa. Bij veel Europeanen zit dat virulente antisemitische in het DNA. Hier is het ontstaan. Niet in het Midden-Oosten.”

“Natuurlijk zijn Joden daar ook opgejaagd, maar de vijandigheid is pas ontstaan na het stichten van Israël: een grote weeffout. De grootscheepse migratie van Europese Joden naar de regio leidde al voor 1948 tot spanningen. En de rest is geschiedenis. Ik ga niet Hezbollah en Hamas ophemelen als pure verzetsgroepen. Ze zijn een machtsfactor met criminele activiteiten, corruptie en gewelddadigheid. Maar het Israëlische recht op zelfbescherming lijkt onbeperkt terwijl het recht van Palestijnen op zelfbeschikking volledig afwezig is in de redenatie van mensen die Israël steunen.”

“Het narratief van Israël is: alle militairen en kolonisten zijn jongens en meisjes van het volk. Maar zij plegen wel oorlogsmisdaden. Het is niet alleen het Palestijnse volk dat geweld wordt aangedaan, maar ook de waarheid, de vaststaande feiten. Dat is zo pijnlijk bij dit conflict. Het is alsof de werkelijkheid niet bestaat. Israël is geen lief landje en zielig slachtoffer. Dat is allemaal framing en daar hebben we bij The Rights Forum veel last van. Ik probeer juist niet te framen. Nu wordt alles dat protest is pro-Palestijns genoemd, maar het is pro-recht, anti-genocide en anti-bezetting.”

LEESTIP

‘Netanyahu en Hamas houden elkaar in evenwicht in hun onverzoenlijkheid’

“Natuurlijk willen ook wij ook dat de oorlogsmisdadigers van Hamas worden berecht. Maar dat is al bijna niet meer mogelijk want de Hamasleiders worden gewoon uitgeschakeld. Netanyahu wordt ook niet gearresteerd als hij naar Europa komt. Het is te gek voor woorden. Ik blijf hopen dat met overtuiging en het bijbrengen van kennis een maatschappelijke roep om rechtvaardigheid groter wordt. Mensen hebben geen idee wat Israël op zijn kerfstok heeft. Ook Netanyahu moeten zich verantwoorden voor het Internationale Strafhof.”

Van der Woude pleit voor duidelijke keuzes als het om de toekomst van Israël en Palestina gaat. “Mensen hebben bij polarisatie de neiging naar het midden te kijken als de heilige graal. Maar je kunt niet een beetje pro-Israël en een beetje pro-Palestina zijn. Er is geen middenweg. Ik citeer graag bisschop Desmond Tutu die zei: je kunt niet neutraal zijn want dan steun je de onderdrukker. Er is wel een derde weg: die van het internationale recht. Daarmee steun je zowel Israëliërs als Palestijnen. De derde weg leidt via rechtvaardigheid naar duurzame vrede.”