Met de bekendmaking van het jarenlange misbruik door zijn oom, ‘nonkel bisschop’ Roger Vangheluwe, de latere bisschop van Brugge, ontketende Mark Vangheluwe (49) in 2010 een van de grootste schandalen binnen de rooms-katholieke kerk. Recent schreef hij een boek: ‘Brief aan de paus’. Daarin vertelt hij over zijn jeugd, de jaren van misbruik en het leven erna. Marinus van den Berg is onder de indruk: “Geen oorlogstaal maar serene taal. Een literaire parel.”
Door Marinus van den Berg
Het lag niet als een kaskraker of als een 'boek van de maand' op de toonbank. De boekhandel in Kortrijk waar ik het zag liggen had ook geen grote stapels ingekocht van het boek waarmee de nu 49-jarige Mark Vangheluwe eindelijk naar buiten treedt. Zijn verhaal over het seksueel misbruik door zijn oom, de Vlaamse bisschop Roger Vangheluwe, was een van de meest schokkende schandalen sinds het seksueel misbruik in de kerk in volle omvang aan het licht trad.
Alleen de Vlaamse krant De Standaard had de schrijver mogen interviewen. Er was geen fotograaf welkom geweest. De krant had twee cartoons van “nonkel bisschop” geplaatst. De schrijver wil zo onbekend mogelijk blijven, al weet hij wel dat hij een schok heeft veroorzaakt die wereldwijde aandacht heeft gekregen. Dat is nu zeven jaar geleden. Maar er zijn zaken die nooit voorbij gaan. Er zijn aardtrillingen die blijven nabeven.
Met eigen woorden
Ik vroeg me af of en waarom ik het boek wilde lezen. Was er al niet genoeg gezegd over deze zaak? Wordt het geen tijd om dit boek maar eens in een kluis te leggen? Wie is er gediend met dit boek? Toch wilde ik het lezen. Dit boek waarin een mens die als kind zo’n vijftien jaar lang steeds weer opnieuw geestelijk en lichamelijk was misbruikt zelf aan het woord komt. Een boek waarin de lijdende mens zelf spreekt, met eigen woorden die uiteindelijk na zolang afgedwongen en afgekocht zwijgen gevonden werden.
Ik kocht het boek, bestelde koffie en vond een rustige leesplek in de bijzondere Kortrijkse boekhandel Theoria aan het Casinoplein. Het was in een hoek tussen vaak hoogwaardig geïllustreerde kinderboeken, zoals van illustrator Carll Cneut. Boeken die kinderen helpen te dromen van de toekomst en om te gaan met de vaak bizarre wereld waarin zij een weg moeten zoeken. Boeken die kinderen respecteren en inspireren.
Schaamte
Kon ik dit boek wel lezen op deze plek in de boekhandel? Had ik niet beter in de buurt van de misdaadliteratuur kunnen gaan zitten? Ik las en las en werd steeds stiller. Stil van de toon, de serene toon. Geen oorlogstaal maar serene taal. Alsof ik een literaire parel van een onbekende schrijver aan het lezen was. Tegelijk was het alsof mijn huid brandde van schaamte om een familielid.
“De nonkel” had ik eenmaal een hand gegeven. Vluchtig want hij leek wel een vluchtende die zich niet liet aankijken. Dat is achteraf. Toen zat hij nog op de troon. De man die ook heel aardig kon zijn en zijn verdiensten had. Toen wist ik van de donkere zijde zoals de meesten nog niets.
In de avond mocht ik mijn laatste eigen boek Meegaan tot het einde inleiden en voorstellen. Er is rondom sterven vaak veel chaos. In het boek van Mark Vangheluwe had ik nog eens gelezen over de geestelijke en emotionele chaos die er in het levenseinde kan zijn. Nog maar kort geleden was zijn vader overleden, de broer van de ‘hooggeziene’ nonkel. De vader die pas in het einde kon zien dat hij zijn kind, zijn zoon niet echt had gesteund. Macht bagatelliseert, minimaliseert. Niet de goede macht maar de macht van wie denkt de baas te zijn.
Brief aan de hoop
Dit boek is het verhaal van een mens, maar tegelijk ook niet. Het gaat niet over gisteren maar over vandaag. Het boek is een brief aan de paus. Het boek is een brief aan de hoop. Het is een hoogwaardig gedicht. Er is nog veel meer te zeggen. Een dag later als ik dit schrijf wil ik delen dat ik dit boek gelezen heb. Een nonfiction. Het soort boeken dat Nederlanders het liefst schijnen te lezen. Misschien wilt u niet weten dat dit boek er is. Ik heb het gelezen en kan niet zeggen dat ik het liever niet had gelezen. Het trilt na in mijn ziel. Er zijn leukere boeken. Het boek vraagt om een persoonlijke reactie. Als een mens aan wie zoveel lijden is aangedaan eindelijk spreekt dan spreekt voor mij de Onzichtbare Mededogende. Dan is het tijd om stil te worden en te luisteren…
Mark van Gheluwe, Brief aan de paus, De Bezige Bij, 2017, 232 blz., € 21,99.
[box type="shadow"]
Mark Vangheluwe besloot na jarenlang misbruik door zijn ‘nonkel bisschop’ het gevecht aan te gaan en het zwijgen te doorbreken. In 2010 ontketende hij met de bekendmaking van een van de grootste schandalen binnen de rooms-katholieke kerk een mediastorm die wereldwijd de pers haalde. Ondertussen leidt hij met zijn gezin een rustig bestaan in een uithoek van Vlaanderen, maar schaamte en angst blijven hem parten spelen. Tot het moment dat hij tot het inzicht komt dat hij over zijn eigen leven kan beslissen en daarvoor de vorm en de woorden vindt: een brief aan de paus.
"Ik moet je iets vertellen, maar onmacht en vooral schaamte houden me tegen. Ook twijfel en angst spelen me parten. Het is alsof ik nu pas bezit krijg over een stuk van mijn herinneringen en dit met jou wil delen. Vreemd na zoveel jaren."
Bron De Bezige Bij
[/box]
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
