“Het politieke leiderschap in Nederland moet echt anders”. Dat is de conclusie van Dave Ensberg-Kleijkers (1984), CDA-prominent en de nieuwe directeur van Jantje Beton, na het lezen van zijn favoriete boek ‘Dromen van mijn vader’ van oud-president Barack Obama.
Door Cees Veltman
“Ik heb buitengewoon veel waardering voor het levensverhaal van Barack Obama. Het is een indrukwekkend verhaal van een wereldburger. Komend vanuit verschillende landen en culturen zie je vooral de overeenkomsten daartussen. Dat vind ik mooi. Of hij nu in Indonesië is, in Honolulu of in Amerika, hij ziet overal dat mensen streven naar dezelfde dingen: liefde, geluk, vrede, saamhorigheid en verbinding.
In 2008 zat ik ontroerd te kijken naar de verkiezingsuitslagen toen Obama werd verkozen. Als bi-culturele Nederlander met een zwarte huidskleur had ik nooit van m’n leven verwacht dat de president van de Verenigde Staten een zwarte man zou zijn. De Amerikaanse president is immers altijd een witte man of misschien een witte vrouw, maar nooit een zwarte man. Als kind kon ik er wel eens over fantaseren, maar dit had ik me nooit in mijn hoofd gehaald. Een magisch moment.
Het betekende dat ook ik alles kon bereiken wat ik wilde. Geen barrières meer in mijn ontwikkeling en carrière. Ik mag alles denken, hoeveel negativiteit er verder ook is in de samenleving als het gaat om multiculturaliteit. Uiteindelijk overwint het goede het kwade. Het boek gaat over een integere man die stond en staat voor een goede zaak. Het gaat er niet meer om hoe iemand eruitziet, maar om kwaliteiten. Dat motiveert me extra om actief te blijven in de samenleving.
We praten nu veel over de huidige Amerikaanse president, maar Obama heeft laten zien dat het anders kan, met respect voor mensen ongeacht hun culturele achtergrond. Dat voorbeeld moeten we niet vergeten. Ik hoop dat de Amerikanen over twee jaar bij de nieuwe presidentsverkiezingen weer durven te dromen zoals ze dat in 2008 deden. Dat ze kiezen voor iemand die hoop geeft, kiest voor liefde en niet voor haat, voor verbinding in plaats van voor polarisatie. Om zo iemand te laten winnen, is echter wel nodig dat jongeren en mensen uit culturele minderheden meer naar de stembus gaan.
Actuele thema’s
Het boek is een interessante biografie met actuele thema’s. Ik was zelf in 2017 in Indonesië en herkende de plaatsen op Java waar Obama heeft gewoond. Dan denk je al gauw: waarom moeten zoveel islamitische Indonesiërs zo conservatief en streng zijn? Hoe ging Obama daarmee om? Hij probeerde hen te begrijpen, nieuwsgierig te zijn en hen niet meteen te beoordelen. Hij heeft net als ik de nodige tegenslag gehad in zijn leven, maar we zijn er allebei sterker door geworden.
Ik maak me wel zorgen over Indonesië, niet zozeer vanwege de strenge opvoeding van kinderen daar, maar omdat de mensenrechten er worden ingeperkt. De vrijheid van religie en de persvrijheid staan onder druk. Christenen op Java en vooral op Atjeh krijgen steeds minder ruimte. Ze worden geïntimideerd door radicale islamistische groeperingen. Het mooie van de Indonesische islam was altijd een redelijke ontspannenheid, gecombineerd met traditionele, natuurgodsdiensten. Nu zie je meer invloed van Arabische vormen van de islam, veel dogmatischer. Dat verhoudt zich slecht tot de pancasila-gedachte - de filosofische grondslag van deze staat, waarin de verschillende religies juist vreedzaam naast elkaar bestaan.
Obama kan goed relativeren. Wat je ook wilt bereiken in je leven, het gaat er in de eerste plaats om dat je gelukkig bent. Ik ben zelf kortgeleden voor het eerst vader geworden. Dat is het mooiste wat me ooit is overkomen. Mijn jeugd is niet ideaal verlopen, maar juist ook daarom ga ik er alles aan doen om mijn dochter alle kansen te geven die nodig zijn voor haar ontwikkeling. Juist in die eerste jaren is het voor een kind belangrijk liefde en veiligheid te voelen. Dat gun ik mijn dochter zeer.
Aanrader voor Baudet en Wilders
Dit boek is aan te raden voor iedereen die geïnspireerd wil raken en weg wil blijven van het populisme en negativisme. Een aanrader dus ook voor Baudet en Wilders, vooral Obama’s hoofdstukken over het islamitische Indonesië. Wilders heeft zelf overigens een Indonesische achtergrond. Maak gewoon gebruik van dit boek. Ook in ons land zien we immers een toenemende polarisatie. Conservatievere moslims zien zich gedwongen in hun schulp te kruipen, omdat de islam minder wordt gewaardeerd. Dat is buitengewoon gevaarlijk, want dan gaan mensen zich meer verbonden voelen met landen van herkomst die minder vrij en open zijn dan de Nederlandse samenleving.
We zijn geen welkome samenleving meer voor mensen die islamitisch zijn. Dat is voer voor radicalisering. Die trend is alleen te keren als politieke leiders een voorbeeldfunctie vervullen en mensen tot elkaar te brengen. Niet het geloof de schuld te geven van een aanslag bijvoorbeeld. Het politieke leiderschap in Nederland moet echt anders. Tegelijk is het belangrijk dat mensen uit verschillende groeperingen elkaar beter leren kennen. Deel je cultuur met elkaar, ga bij elkaar op bezoek en vier je feesten met elkaar. Ga eens een keertje naar de moskee of naar het asielzoekerscentrum. Maak kennis met ze. Het zijn geen statistieken; het zijn echte mensen. Zo kunnen vooroordelen over elkaar verdwijnen.
Grijze man
Het boek is goed geschreven, het leest fijn. Obama was en is figuurlijk gezien een heel grijze man. Hij is een man van de nuance. Zijn boek is een herwaardering van het grijze midden, het enerzijds anderzijdsdenken. Tegenwoordig gebruiken we in het politieke debat graag grote woorden, spierballentaal om ons punt te maken. Het testosterongehalte spat ervan af. Elk standpunt moet stellig worden gebracht en oprecht naar elkaar luisteren is een zeldzaamheid. Maar we vergeten dat twijfel het mooiste is van de rede van de mens. Durf te twijfelen en te nuanceren. Uit stoerdoenerij denken we dat daadkracht betekent dat je meteen besluiten moet nemen. Daadkracht kan ook zijn dat je voor- en nadelen goed afweegt en pas dan een besluit neemt. Obama was heel genuanceerd, niet omdat hij bang was - bijvoorbeeld bij militaire besluiten - maar omdat hij bewust wilde wikken en wegen. Hij daagt ons uit: hoe grijs ben je zelf, hoe genuanceerd wil je zelf zijn? Obama is geen heilige, hij heeft fouten gemaakt, maar hij leert daarvan. Zulke leiders hebben we nodig. Meer feminiteit in deze wereld van masculiniteit.
Of ik zelf ook een boek met die titel zou willen schrijven? Het is voor mij lastig te doorgronden wat de dromen van mijn vader zijn, ook omdat de relatie met hem enigszins problematisch is geweest. Zijn idealen zijn primair gebaseerd op het christendom en de Bijbel. Ik ben in dat opzicht misschien wat minder conservatief dan hij en noem me ook geen christen, maar eerder meervoudig religieus. Maar los van de verschillen; uiteindelijk wil ook mijn vader een samenleving waarin mensen zichzelf kunnen zijn ongeacht hun achtergrond of overtuiging.”
Barack Obama, Dromen van mijn vader, het verhaal van mijn familie, Atlas, 416 blz. € 22,99, E-book € 9,99.
Dave Ensberg-Kleijkers, Bezielde beschaving, allesbehalve een multicultureel drama, (autobiografisch), Aspekt, 200 blz., € 19,95, E-book 8,95.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
