De geest die schopt

De geest wordt vaak voorgesteld als een 'zachte kracht'. Maar die geest wilde afgelopen Pinksteren maar niet vaardig worden over Marinus van den Berg. Het koude pinksterweer, Douwe Bob op de elfde plaats, en bovenal het sombere nieuws... Tot hij in de middag de nieuwe Franse film 'Monsieur Chocolat' ziet die hem de ogen opent en in het hart raakt. "Alsof de geest mij vandaag heeft wakker geschopt."

Door Marinus van den Berg

Een vrouw van 51 jaar, moeder en zus en nog veel meer, is in de vroege ochtend, vermoedelijk om wat geld, door messteken gewond geraakt in Rotterdam-West. Ze was bezig met het bezorgen van de ochtendkranten. Niet dat Douwe Bob elfde is geworden met zijn lied 'Slow down' en nu teleurgesteld is, maar dit bericht op NU.nl komt weer terug in mijn gedachten. Het meldt dat de situatie van de krantenbezorgster ongewijzigd zorgelijk blijft.

Mooie pinksterdag

Ik loop op deze pinksterdag de etappe Naarden-Bussum van het Westerborkpad. Het voelt meer als lopen dan als wandelen. Het waait nogal, het is droog, maar er komt geen mooie pinksterdag, zoals in dat liedje van Annie M.G. Schmidt waarin vader de baas was, een duidelijke mengeling van Onze Lieve Heer en Sinterklaas. Er wordt zelfs een van de koudste pinkerdagen voorspeld.

Denkend aan dit bericht denk ik, lopend op dit pad, aan de vrouwen en de mannen die de illegale kranten, zoals Trouw, Vrij Nederland en Het Parool rondbrachten. Ze hadden geen messen maar kogels te vrezen in die meedogenloze tijd. Ik denk ook aan die mensen die nu elke dag de ochtend en avondkranten rondbrengen. Eenmaal per jaar bellen ze aan. Soms krijgen ze te horen: “We geven niet aan zwarten.”’ Ik hoorde dat in mijn Almelose tijd. Ik ben het niet vergeten. Vele bezorgers doen het omdat zij het niet breed hebben.

Inspirerende tekst

Ik passeer in Bussum de synagoge en veel indrukwekkende villa’s. In de verte zie ik enkele kerktorens. Ze verwijzen nog, maar zijn niet meer waar ze ooit voorstonden. Het uiterlijk is gebleven, maar nu zijn er appartementen in gebouwd. “Op deze plaats zal ik vrede geven, Hag. 2, vers 10", lees ik boven de entree van de eerste kerk. Evenals de oorspronkelijke kerkdeuren is die spreuk bewaard gebleven. Een inspirerende tekst. In drie aan de eredienst onttrokken kerken zijn nu woningen gebouwd.

Ik hoor ook klokken luiden die uitnodigen om naar het godshuis te komen. Ze – het zijn allemaal vrouwen – zijn een Latijnse Gloria aan het zingen. Die missen zijn allemaal voor mannenkoren geschreven maar de mannen laten het kennelijk als eersten afweten. Ik heb respect voor deze vrouwen die het goede nieuws uitzingen en door willen geven.

In kerk met koffie/ontmoetingstafels achterin zitten vooral veel leeftijdgenoten of nog ouder. Niet samen maar opvallend vaak alleen of met tweeën, over de nog bewaarde kerkbankplaatsen verspreid. Er is veel werk gemaakt van de bloemen met het rood van Pinksteren. De dienstdoende priester kan baat hebben bij nog wat taallessen. Het is Pinksteren en iedereen verstaat elkaar toch ook al spreekt men verschillende talen. Men is niet dronken maar begeesterd want er waait een nieuwe geest. Maar welke geest hebben we nodig? Het is mooi stil en er is zon als ik over de Bussumse hei naar Hilversum loop. Toch heb ik nog geen pinksterervaring.

Hart geraakt

Die komt zeer onverwacht als ik in de middag om twee uur in het filmhuis Lantaren Vensters naar de film 'Monsieur Chocolat' ga. Daar worden me de ogen geopend en mijn hart geraakt. Een gevluchte zwarte man, illegaal in Frankrijk, redt een witte circusclown die ontslagen dreigt te worden. De zwarte man laat zich schoppen in een duo-act. Het witte publiek lacht. Het succes is groot, totdat de zwarte man, de chocolademan, wordt verraden en in een aardedonkere gevangeniscel in Parijs terecht komt. Daar ontmoet hij een zwarte lotgenoot. Het begin van een ommekeer.

De film is een disclosure-ervaring. Je ziet ook jezelf. Je ziet hoe vernederend het schoppen waar alle circuszoekers om lachen – ook ik in de zaal – is. Je beseft dat je niet de diepte van de zwartepietendiscussie beseft. Het is alsof de geest mij vandaag heeft wakker geschopt. De geest wordt vaak voorgesteld als een zachte kracht, een verbindende en helende kracht. Maar misschien schopt de geest – die er was in die vreemde mens uit een dorp zonder aanzien – me vooral wakker uit comfortabele zelfgenoegzaamheid. Een exodus uit alles wat zich vastbindt aan benauwende regels.

Ik hoop op herstel voor de krantenbezorgster. We kunnen niet zonder nieuws dat mij de ogen openhoudt voor vernederend lijden. Nieuws dat me wakker houdt om te weten wat me te doen staat. Adem voor mensen te zijn.