Er gaat een enorme kracht uit van het lijfelijke, het gewone, nederig aardse bestaan, zegt Lisette Thooft. Dat komt omdat het zuiver lichamelijke niets met ‘ego’ te maken heeft, met macht of geweld. In zeker zin is het de onschuld zelve. Daarom mogen we van het nederig aardse bestaan verlossing verwachten. Daar wordt het leven hersteld. Wonderlijk: het meest nederige is tegelijk het machtigste wat er bestaat.
Door Lisette Thooft
In zijn indrukwekkende column ‘Met nieuwe ogen blijven kijken’ schrijft René Grotenhuis: “Oorlog, geweld, armoede, rampen, elke keer zie ik hoe mensen met verbazingwekkende snelheid opnieuw zoiets als een normaal leven proberen op te bouwen. Vrouwen zijn daarin meestal de spil: er moet gekookt en gewassen worden, kinderen moeten naar school, er moet gezorgd worden.”
Dat toont de enorme kracht van het gewone, het lijfelijke, het nederige aardse bestaan. Je wordt er niet rijk van, het heeft geen status of glamour, maar het herstelt het leven overal waar het kapot is gemaakt.
Intrinsiek onschuldig
Hoe kan dat, hoe kan juist het fysieke bestaan helend en heilzaam zijn? Veel traditionele religies staan op zijn minst ambivalent tegenover het lijfelijke. De geest is gewillig maar het vlees is zwak…
Misschien moeten we daar maar eens radicaal anders over gaan denken. Eten, drinken, wassen, poetsen: het is allemaal intrinsiek onschuldig. Al het zuiver lichamelijke heeft niets te maken met ego, met machtswellust, met geweld. Het is zelfs het tegenovergestelde van geweld.
Vers brood
Het puur fysieke heeft een bepaalde kwaliteit van echtheid en onschuld. Ik merk het ook bijvoorbeeld in de persoonlijke herinnering aan mijn ouders. Ik kan me herinneren wat er allemaal mis ging bij ons thuis, en dan kan ik pijn voelen en boosheid, of zelfs een scherp oordeel. Maar als ik dan herinner hoe mijn moeder het kapje van een vers brood placht te snijden, met boter te besmeren en er haar tanden in te zetten, of hoe ze aan de strijkmachine zat, ben ik ontroerd. Net zoals het beeld van mijn vader die zijn schoenen poetste of aan zijn fiets knutselde, me raakt in mijn hart. Op dat puur fysieke, basale niveau hield ik onbekommerd van mijn ouders en dat doe ik nog steeds. Op dat niveau waren ze alleen maar onschuldig bezig met leven en dat was goed.
Schuldig landschap
Eigenlijk is al het aardse, het fysieke, het materiële, van zich uit onschuldig. Armando zou het er misschien niet mee eens zijn; die muntte de term ‘Schuldig landschap’ voor al die bossen en velden waarin gruwelijke wreedheden zijn begaan tijdens de oorlog. De natuur die volgens hem onverschillig toekeek, en er daarna gewoon weer gras over liet groeien, alsof er niets gebeurd was.
Maar is dat wel onverschillig, of is dat eerder onschuldig? De natuur heeft niets met schuld te maken. Het gras groeit niet uit egocentrisme of uit kwaadaardigheid, het groeit omdat het niet te stoppen voortspruit uit de oneindige fontein van het leven.
Pasgeboren baby's
Baby’s zijn vrijwel alleen nog maar lichaam en dus is er niets zo onschuldig als een pasgeboren baby. Daarom zijn baby’s ook zo fascinerend en onweerstaanbaar aantrekkelijk. Mijn dochter is op het moment dat ik dit schrijf hoogzwanger van haar vierde kind; ze begint er een beetje genoeg van te krijgen, zoals zoveel vrouwen aan het eind van hun zwangerschap. Maar de baby neemt haar eigen tijd, daar helpt geen lieve moedertje aan.
“Tja”, zei de verloskundige, “als ik dit zie, dan kan het vanmiddag gebeuren maar ook nog anderhalve week duren. Wij verloskundigen kunnen daar geen zinnig woord over zeggen.” Het is natuurlijk absurd om boos te worden op een baby die nog niet komt, om dat egoïstisch te noemen of onverschillig. Geboorten onttrekken zich eenvoudig aan onze controlebehoefte.
Net als sterven. Ja, je kunt een geboorte opwekken, en ja, je kunt je eigen leven beëindigen op een tijdstip dat je zelf kiest. Maar voor het overgrote merendeel van ons is het afwachten geblazen, op een baby, en op de armen van de dood.
Ontzagwekkend veel groter
Juist in die afhankelijkheid ligt de onschuld van het lichaam. Het hele proces van leven en sterven is zo ontzagwekkend veel groter dan ons beperkte denken. We zijn er totaal aan overgeleverd, wat we onszelf ook wijsmaken.
Mooi toch, dat het meest nederige en aardse eigenlijk het machtigste is wat er bestaat, en tegelijkertijd de onschuld zelf.
» Lees ook andere artikelen van Lisette Thooft
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
