De wereld tegenover je

Ik kan niet de hele wereld veranderen, beseft Marinus van den Berg. Maar soms zit 'de hele wereld' tegenover je, gewoon in de bus.

Door Marinus van den Berg

Ze nam dezelfde buslijn richting Station Zuid. De plaats tegenover mij was juist vrij gekomen. Ik nodigde haar uit te gaan zitten. Ik had haar met een stok, een boodschappentas moeizaam binnen zien komen. De chauffeur had misschien zijn dag niet. Elke dag is wel een dag, maar je hebt er niet altijd zin in. Hij groette ook haar niet terug.

'Ik leef maar wat aan...'

Gisteren was ze de hele dag binnengebleven, zoals ik ook. Ze was in Soerabaja onder de zon geboren maar met een heel andere luchtdruk. Het was gisteren, bloedheet, een zware dag geweest om het uit te houden. Ze was in 1954 hier gekomen maar er was zoveel veranderd. Ze vindt de mensen nu zo snel ontevreden of zijn ze ontevreden gemaakt? Ik zeg dat het accent steeds meer op 'recht hebben' is komen te liggen en minder op plichten, dat er veel over vrijheid is gesproken maar de verantwoordelijkheid is verwaarloosd. Dat dit uit balans is. Ze twijfelt of het nog weer in balans komt. Wie heeft er nog moreel gezag.

Ze heeft in de zorg gewerkt op een neurologische afdeling. Ze was daar voor het onderzoeken van patiënten. Het is zo fijn om iets voor mensen die gespannen zijn te kunnen doen. Sinds ze met pensioen is – ze is nu 80 – mist ze dat. “Ik leef maar wat aan, maar voor wie…”

Er komt een wending in de sfeer: ze is ontroerd en traant net zichtbaar. Of ik het niet raar vindt? "U hebt tenminste een blijde uitstraling." Dit had ik net nodig, zegt ze. Een gesprek met iemand die woorden geeft aan wat ik ook voel, “dat ik niet de enige ben.” Hoe zal de toekomst zijn voor de kleinkinderen? Ze zegt dit als een geschenk te ervaren en dankt me een paar maal. Drie haltes verder stapt ze uit. Ze woont op het Noordereiland. Ze zwaait me na vanaf het perron.

Omgekeerde vlaggen

Het gebeurt allemaal in minder dan acht minuten. Thuisgekomen ontvang ik op de pc de foto van het gesprek met Pieter de Boer in de studio van uitgeverij Eisma met wie een nieuwe samenwerking op gang is gekomen. Vestigingen in Leeuwarden en Doetinchem. Voor dat gesprek over mijn boekje Elke dag is een dag, was ik van Rotterdam naar Doetinchem gereisd met de trein. Met Pieter reisde ik in zijn auto terug naar station Zwolle.

We zagen in de Achterhoek veel omgekeerde Nederlandse vlaggen. Ook het boerenleven is uit balans. We spraken over de spanningen achter de deur in gezinnen en families. We spraken met elkaar over de vraag: hoe bereiden we ons voor op nog moeilijkere tijden, zoals gastekort in de winter? We spraken over de vraag: Wat is de betekenis van een goede buur, een goede buurt, naoberschap als onze families kleiner worden en niet meer zoals vroeger in de buurt wonen? “Liever een goede buur dan veel geld”, zei een Twentse boer bij RTV Oost die zijn grond verkocht voor woningbouw voor jonge gezinnen. We spraken over de Oekraïense vrouwen en kinderen die in een oecumenische kerkdienst (PKN en RK) in Boerhaar Wijhe te gast waren en het Kyrie eleison meezongen.

Nood aan erbarmen

Iedereen zou het Kyrie eleison (Heer ontferm U) moeten kunnen zingen als een universele bede, los van kerken en religies. Er is een grote nood aan erbarmen nu enkele machtigen op het wereldtoneel de angsttoon dagelijks versterken. Het Griekse woord voor erbarmen zegt dat het gaat om geraakt worden tot in de darmen. Je laten raken door het lijden van de ander. Ik las vandaag in een bijzonder boek over iemands – een late veertiger – angst om in zijn broek te poepen tijdens een vergadering die hij leidde. “Hoe erg is dat…”, vroeg zijn therapeut. Die vraag leerde hem om zijn verdriet en spanningen te delen en niet alleen voor zichzelf te houden. (1)

Deze dag leert me dat ik niet de hele wereld kan veranderen, maar dat de hele wereld tegenover mij kan zitten in een bus. De mens tegenover mij is mijn buur, niet alleen mijn adresbuur, maar ieder die op mijn pad komt.

(1) Charlie Corbett, 12 vogels die je leven redden, Meulenhoff 2022.