Durf je open te staan voor wat komen gaat? - Advent 2015 (2)

Vaak willen we regelen, plannen, doen. Ons leven aanpakken. Maar is dat wel altijd de juiste houding? Wie uitzoomt en met wat meer afstand naar het leven kijkt, ziet dat wij eerder gedragen en geleid worden dan dat wijzelf dragen of leiden. Niet wij sturen het leven. Het leven stuurt ons. Een mooie gedachte om te overwegen in deze periode van Advent, zegt Huub ter Haar: een oefening in verwachten. Hoe kijk jij? Met welke beelden sta jij in het leven? Durf je open te staan voor wat komen gaat en waar je niets voor hoeft te doen?

Door Huub ter Haar

Een priester. Een oudere man. Zacharias. Hij voldoet precies aan de geboden en voorschriften van zijn joodse godsdienst. Hij leidt samen met zijn vrouw Elisabeth een onberispelijk leven. Klaar om met pensioen te gaan. Hij krijgt nog eenmaal de eer om een reukoffer in de tempel te brengen.

Tjee. Wat komt Zacharias dan op de koffie. Hij wordt totaal verrast. Een leven lang is hij op het verkeerde been gezet. Want nu wordt ineens duidelijk dat hij al die jaren een ander beeld van God heeft gekoesterd.

Een engel verschijnt zo maar met een boodschap. Hij overvalt hem. Ineens verschijnt een boodschapper van God: Gabriël. Zijn vrouw Elisabeth zal een zoon baren en hem Johannes noemen. Dat kan toch niet? Zijn vrouw is toch veel te oud? Angst overvalt hem in eerste instantie. Vreugde en blijdschap worden Zacharia in het vooruitzicht gesteld. Die zoon zal het volk gereedmaken voor de komst van nog iemand anders. Een kind, dat bevrijding brengt. Zacharias is letterlijk met stomheid geslagen.

Wonder

Dit is een verhaal, uit het Evangelie van Lucas (1, 5-25),  dat ons allen vervult met verbazing. Dit kan toch niet? En toch is dit verhaal de essentie van geloven.

Albert Einstein heeft eens gezegd: ‘Je kunt leven alsof niets een wonder is. En je kunt leven alsof alles een wonder is.’ Het lijkt erop dat Zacharias op de eerste manier in het leven stond. Hij deed zijn gebeden. Hij leefde naar de voorschriften van het joodse geloof. Hij leefde in rechtvaardigheid. En ineens, als een grote grap, overvalt hem dit! Een echt wonder.

En dat is een mooi inzicht aan het begin van deze Advent, de periode op weg naar Kerst. We willen tot inkeer komen om ons open te stellen voor wat komen gaat. Maar de grap is nu dat we dat zelf niet kunnen orkestreren. We kunnen er niets voor doen of laten. Het líjkt of wij ons leven besturen en in de hand hebben. We kunnen wel verwachten dat er straks een kind geboren wordt dat ons komt bevrijden… Maar het kan zo maar anders zijn.

Het doet denken aan de autootjes in de Efteling. Het líjkt alsof jij de auto bestuurt, maar ondertussen volgt de auto gewoon z'n voorgegeven route. Je draait aan het stuur, maar ondertussen wordt de auto door bochten geleid over een soort van spoorbaan.

Geheel verzorgde reis

Als we uitzoomen beseffen we  dat ook wij dagelijks in zo’n auto zitten. We dénken dat we sturen, maar er wordt voor ons gestuurd. Grappig beeld. De kunst is om je over te geven aan de route die voor ons al is uitgetekend. Dat lijkt wel vloeken in een bolwerk van onderzoek en onderwijs dat de werkelijkheid probeert te doorgronden, te voorspellen en te controleren.

Als we het idee toelaten dat we gestuurd worden (ook al leven we vanuit de illusie dat we zelf sturen) groeit het besef dat we gedragen zijn en geleid worden. Vanuit dat besef gaan we wellicht eerder toelaten dat het leven een wonder is. Een wonder dat gevoed wordt door een levend beginsel.

We hebben daarbij geen routekaart nodig, omdat elke route goed is. Het leven is een geheel verzorgde reis, waarin angst of verlangens niet nodig zijn omdat alles goed is zoals het is.

De uitdaging is om de route te aanvaarden en op ons af laten komen. Dat vraagt vertrouwen voor dat wat op mijn pad komt, precies goed is zoals het is. Zelfs boosheid, angst en weerstanden horen daar bij. Ja, ook ziekte en eindigheid.

Vertrouwen

Zo’n houding ontwikkelen kost tijd, want het staat op gespannen voet met het idee dat we vanuit een eigen wil leven. Het staat op gespannen voet met het idee dat wij het zijn die sturing aan ons leven geven. Zo’n houding inoefenen geeft beter zicht op de relatie met de goddelijke kracht die in ieder van ons huist.

Het besef dat God in ons werkzaam is, komt tot stand als we ten diepste vertrouwen dat hij of zij of het er is. Het besef dat goddelijke kracht in ieder van ons huist, begint met de overtuiging dat het leven een wonder is. En dat wonder kun je pas ervaren als je anders gaat kijken. Denk even terug aan de manier waarop een kind die autootjes in De Efteling beleeft en hoe wij als volwassenen hem kunnen beleven.

Welk beeld

Een kort verhaal over anders kijken. Een reiziger komt aan bij een dorpje. Bij de ingang ziet hij een oude man op een bankje. De reiziger vraagt aan de oude man: ‘Hoe zijn de mensen hier in het dorp?’ De oude man vraagt: ‘Hoe waren de mensen in het dorp waar je nu vandaan komt?’ De reiziger antwoordt: ‘Die waren chagrijnig en onvriendelijk.’ Waarop de oude man zegt: ‘Je zult ook hier overal chagrijnige en onvriendelijke mensen tegenkomen.’

Een uur later komt een nog een reiziger aan bij het dorp. Hij stelt dezelfde vraag: ‘Hoe zijn de mensen in dit dorp?’ De oude man vraagt: ‘Hoe waren de mensen in het dorp waar je nu vandaan komt?’ De reiziger antwoordt: ‘In het dorp waar ik vandaan kom waren alle mensen vriendelijk en enthousiast’. Waarop de oude man zegt: ‘Je zult hier ook overal vriendelijke en enthousiaste mensen tegenkomen.’

Dit verhaal stelt de vraag met welk beeld jij naar jezelf, naar mensen en naar de werkelijkheid kijkt of naar God kijkt. Juist nu de Advent aanbreekt is dit een mooie vraag. Bedenk daarbij dat je een relatie hebt met een beeld of meerdere beelden die je van je partner, je kinderen, je omgeving of met God hebt.

Scheppingskracht

Wat is jouw beeld? Wat zie jij? Wat wil je zien? Zie jij de dreiging die uitgaat van de vloed aan vluchtelingen? Zie jij het vandalisme? Het geweld op straat? De norsheid van je kind? Heb je oog voor de regels waar mensen zich niet aan houden?

Of zie jij de verrijking die mensen van elders hier komen brengen? Of zie jij de sterke daling van het aantal inbraken en geweldsincidenten? Of zie jij de lach van je kind? Heb je oog voor de kwetsbaarheid en de verrassing die mensen om je heen in zich hebben?

Welke God zie jij? Staat hij, zij of het ver buiten je? Hoog aan het firmament? Ben je bang voor hem? Zie je een man? Of zie je iemand die je straft als je fouten begaat?

Je kunt God ook zien als iemand die als scheppende kracht in jouw huist. Ook dit is slechts een beeld.

Open voort wat komen gaat

God als scheppende kracht die niets liever wil dat jij God mede tot leven brengt. Anders leeft Hij of Zij of Het ook niet in ons. Kun jij God zien als iemand of iets die voor wonderen zorgt in je leven?

Dat wat jij mogelijk ervaart van God, is niet de werkelijkheid. Het blijft een interpretatie. Wat is er mooier om dat beeld telkens weer te laten corrigeren door verrassende wendingen?

Sta jij al open voor wat komen gaat? Je hoeft er niets voor te doen, alleen te zien dat het leven een wonder is. Het leven is een geheel verzorgde reis die vol wonderen zit.

Dit is de bewerkte versie van een overweging van Huub ter Haar gehouden in de Studentenkerk in Nijmegen op 29 november 2015, eerste zondag van de Advent.

Zie ook: Wees een lichtpunt tegen alle angst in – Advent 2015