Een herontdekte rite

We leven in een tijd van herijking, zegt Marinus van den Berg. Alles moet opnieuw gewaardeerd worden. Een frisse neus halen. De omweg is de weg geworden. Zelfs aan tafel gaan en je handen wassen is geworden tot een herontdekt ritueel.

Door Marinus van den Berg

Een frisse neus halen met behoud van afstand. Nu omweg de weg is geworden. Ik geniet er extra van als ik ook vandaag weer in de vroege ochtend mijn dagelijkse rondje over de Willemsbrug langs de kade aan de Boompjes naar de Erasmusbrug loop. De zon warmt de frisse wind op.

Op het Noordereiland neem ik de trap naar de brug en gebruik de leuning. Achter mij hoor ik roepen: meneer… Het is een jonge vrouw die ook de trap opkomt zonder de leuning te gebruiken. “Wilt u wat handgel?” biedt ze aan. “Misschien heeft iemand in zijn hand geniest en met die hand ook de leuning vastgepakt… je kunt niet voorzichtig genoeg zijn...” Ze reikt me met afstand haar flesje aan… we lopen samen met afstand over de brug.

Ze is manager marketing voor een broodfabriek. Ze wilde ook weten wat ik zoal deed. Ze woont met zicht op de Oude Haven. De niet meer varende binnenschepen zijn er woonschepen met namen zoals De Hoop en Dolce vita. We wensen elkaar een mooie dag.

Reinigingsritueel

Deze tijd is vol met nieuwe contacten. Ik loop door en bij het passeren van de rechtbank aan het Wilhelminaplein doet dat vriendelijke gebaar me met een licht schuldgevoel denken aan een kleine gebeurtenis in een van de eerste jaren na mijn priesterwijding ( 27 maart 1977)

Een oudere misdienaar in de sacristie voor een Hoogmis vroeg of ik nog de handen zou wassen voor de Prefatie. “Het komt niet veel meer voor”. Dit reinigingsritueel voor het “aan tafel gaan”. Offertafel zeggen sommigen.

De dag ervoor was de uitvaartdienst voor DWDD te zien geweest. Ik mis nu al dat bezwerende woord: “aan tafel…” De tafel, de stoel en het bed zijn de drie meest intieme meubelen in een huis.

“Ik heb mijn handen vanochtend vroeg al gewassen,” zei ik met een glimlach tegen die misdienaar. “Dan weet ik dat en kom ik niet tevergeefs…” Dat was hem al een paar maal overkomen en hij had zich voor gek gezet gevoeld. Mijn lichte schuldgevoel wordt gewekt door de nieuwe zorg om schone handen en ook de kerkelijke richtlijn om geen handen meer te schudden. Ook niet als vredeswens.

Wat zijn schone handen en wat is rein? Gaat het om macht- en geweldschone handen? Voor wie en wat wil je schone handen hebben en welke handen komen ongewenst te dichtbij zodat ze grenzen overschrijden? Daar is de laatste jaren veel over te doen geweest. Welke handen brengen vrede en respect over?

Decorum

We leven in een tijd van herijking. Alles moet opnieuw gewaardeerd worden. Ook aan tafel gaan. De in Genua wonende schrijver Ilja Leonard Pfeijffer schrijft in de NRC dat hij in zijn rokkostuum die avond thuis met zijn Stella gaat dineren. "Heb zorg voor je kleding en blijf niet in een pyjama”, is zijn advies. Hij pleit voor decorum.

Een pyjama is kleding van zieke mensen. Ik herken me in zijn woorden. Soms heb ik een baaldag en dat is dan ook al snel een pyjamadag maar nu is het zaak om discipline te hebben nu dit nog een hele tijd kan duren. Ook tijd voor nieuwe aandacht voor de tafel, aan tafel gaan, aan tafel zitten. Niet om snel wat brokken door te slikken of de buik te vullen maar ook om te praten, door te praten, stil te zijn, te bidden en te luisteren. Een nieuw besef hoe ook de tafel thuis een heilige plaats kan zijn. “Elk huis een heiligdom, iedere eettafel een altaar...” Een zin uit het zeer aan te raden boek van de zweedse pastor Tomas Sjödin, Leven vanuit rust (uitgeverij ArkMedia/Jongbloed).

Bijna thuis spreek ik met een verpleeghuisarts die haar rondje hardlopen loopt in tegenovergestelde richting. Ze stopt en stelt de in deze dagen geladen oprechte vraag: "Hoe gaat het…?" We spreken even over het bericht dat tachtig procent van de overleden coronapatiënten aan overgewicht zou lijden. We praten op afstand en ze vertelt me van het verdriet van haar patiënten in de huizen die ze nu via een scherm ziet, die ze niet kan aanraken om te troosten en die niet meer, zoals een 85-jarige die ze regelmatig bezocht, samen aan tafel mogen. Niet alleen om te eten maar ook om te ontmoeten. Hij is nu 24/7 alleen op zijn tijdelijke kleine kamer in dat tehuis. Je handen wassen om jezelf en juist ook anderen te beschermen… een herontdekte rite voor je aan tafel gaat.