Eenzaam

Eenzaamheid heb je in soorten en maten. De eenzaamheid van de ouderdom, of de armoede, maar er is ook eenzaamheid van het omgaan met vertrouwelijke informatie, of eenzaamheid die je jezelf aandoet door je steeds tegenover anderen  te opponeren. Blijkbaar een actueel thema. Driemaal achtereen werd Marinus van den Berg gevraagd om over het onderwerp te komen spreken in de aanloop naar de week van de eenzaam gekruisigde.

Door Marinus van den Berg

Bij eenzaamheid denken we al snel aan ouderen, aan alleenwonenden. We denken er aan zonder hun sociale positie te noemen. Hoe is bijvoorbeeld de relatie tussen inkomen en eenzaamheid? Eenzaamheid noem ik het chronisch gemis aan tweezaamheid waaraan iemand lijdt. Het gaat meer om voelen dan om zijn.

Scherpe tong

Eenzaam kun je je voelen in een groep, in een huwelijk, in een parochie of een kerkelijke gemeente, op het werk en in een buurt. Overal waar je meer het gevoel hebt een zonderling te zijn die gemeden wordt dan iemand die aangesproken wordt, die gewaardeerd wordt. Het kan ook zijn dat je gevreesd wordt, dat men bang is voor je oordeel, voor je scherpe tong.

Als iemand alle Nederlanders als lomp ziet of als calvinisten met een opgeheven vingertje (zie interview met Antoine Bodar, 3 april 2017 in Trouw), enthousiasmeert dat het contact niet. Al zijn er mensen die het mooi vinden dat het gezegd wordt, die ermee instemmen maar ook blij zijn dat een ander het zegt. Zelf durven ze niet. Misschien kun je dan beter elders wonen tussen zielsverwanten. Sommige mensen zijn in het buitenland meer thuis dan in het moederland.

We weten door onderzoek wel wat meer over het verband tussen lagere inkomens, weinig of geen pensioen en gezondheid enerzijds en eenzaamheid anderzijds. Het ene is vaak voorwaarde voor het andere.

Beroepseenzaamheid

Veel minder vaak denken we aan eenzaamheid bij hoogopgeleiden, bij mensen met beroepen en functies waar nauwelijks iemand enige weet van heeft. Heel wat beroepen, niet alleen in hogere functies, kennen een beroepseenzaamheid. Over sommige zaken kan alleen achter gesloten deuren gepraat worden.

Er is een verschil tussen geheim houden en vertrouwelijk houden. Geheim houden stelt de vraag welk doel dat dient. Dat Nederland belastingafspraken voor de EU geheim hield, roept zo'n vraag op. Vertrouwelijk houden kan een eerbaar tijdelijk doel dienen. Sommige dingen moeten rijpen, zoals asperges. Ze moeten omwille van de kwaliteit niet te vroeg gestoken worden. Dat is moeilijker geworden in een tijd waarin lekken aan de orde van de dag is. Dat niet hulpbisschop Herman Woorts, naar verluidt favoriet van kardinaal Eijk, maar een ander (Ron van den Hout) bisschop van Groningen is geworden lijkt een gelekt feit. Wie is daar eigenlijk mee gediend? Vooral als de betreffende persoon er niets over kan zeggen.

Tussenruimte

Alles moet gezegd kunnen worden als het maar niet aanzet tot geweld, zeiden vwo-jongeren in een debat bij Boekhandel Donner tijdens de week van de filosofie. Het waren allemaal welbespraakte jongeren en het was fijn om er bij te zijn. Het was een debat ver van de straat, ver van de brug in Arnhem die vorige week midden in de aandacht kwam (vanwege mishandeling een homostel). We lijken steeds sneller verhit. Er is steeds minder tussenruimte. Of lijkt dat zo door de snelle media en valt het wel mee?

Zie de lijdende

In een week tijd mag ik driemaal spreken over de vraag: 'Eenzaamheid, welke en van wie?' Het geeft me steeds nieuwe verhalen en gedachten. Misschien is iemand die voor de klapdeur veel roept wel erg eenzaam omdat achter de klapdeur niemand meer luistert.  Te midden van dit alles kreeg ik een aangrijpend uit hout gevormd kruisbeeld van de Poolse kunstenares Ela Venbroek. Het beeld van de eenzaam gekruisigde met wonden in de voeten. Tegelijk een appel tot ommekeer: zie me aan, zie de lijdende aan.

 

Gewonde voeten

 

Jouw gewonde voeten

kijken ons aan

 

Jouw voeten

zien de afgewenden

 

Jouw gewonde voeten volgen

de sporen van lijden

 

Jouw gewonden

nodigen uit ons te om keren

 

De lijdenden te zien

Jou in hen te zien

 

Jij op weg naar Syrie

Jij op weg naar Afrika

Het kan ook

Verwante artikelen: zie trefwoord eenzaamheid