"Niets bijzonders, alles gewoon…. ik luister naar de verhalen… over Palmzondag, over de kinderen… Feyenoord won met strubbelingen van Heracles. Epke Zonderland stond weer als een huis. Het was geen uitzonderlijke dag." Palmzondag, Marinus van den Berg is alleen thuis, een stille rustdag. Heel gewoon, of toch bijzonder. Wat en wie maakt een dag tot een bijzondere dag?
Door Marinus van den Berg
Het is mooi als je, zoals een collega, op je tachtigste nog mag, wilt en kunt voorgaan in een Palmpasenviering in een rustoord met vooral leeftijdgenoten. Overigens heerst daar meer dan alleen rust. Het is een oord waar het in de zielen ruisen kan van onrust en verlangen. Van uitzien naar wie nog komen en wie niet meer komt. Er kan onrust zijn om wat je hoopt dat niet komt maar wat toch komt omdat er aandoeningen zijn zoals ze er zijn, die blijven en die erger worden, zoals een man met parkinson vertelde.
Als je op je tachtigste nog de kinderen met hun palmpassentakken - die ze vanuit de parochiegemeenschap komen brengen - mag ontvangen. En als die kinderen met hun blijde gezichten een glimlach weten op te wekken bij de alleroudsten die soms een maaltijd lang elkaar niets zeggen en langs elkaar heen kijken, heb je dan een gewone dag of een bijzondere dag?
Bijzondere dag
Wat en wie maakt een dag tot een bijzondere dag? Deze vraag hield me in de vooravond bezig als een vraag dicht op de dag. Zelden is een hele dag enerverend, top, opwindend, of sensationeel. Vanouds zijn er een beperkt aantal kerkelijke hoogfeestdagen. Palmzondag heeft iets van een voorbarig feestje. Het ziet er niet goed uit maar dat weten we pas achteraf. Goede vrijdag, stille of lege zaterdag, de lijdensweek met The Passion die vanuit het wensdenken zegt: je bent niet alleen
Maar het kan zo anders zijn: je kunt je alleen voelen, alleen en verlaten. Zalig de mensen die dat durven toegeven, hoorde ik Claartje Kruijff, net Theoloog des Vaderlands af, zeggen. Dan weet je dat je niet alleen bent.
Jumbo
Bij de Jumbo hebben ze alles in huis om Pasen te vieren met een mooie Paasbrunch. Niet vroeg op dus maar lang uitslapen. Meer voor samenslapers, al kan ik me als alleenslaper ook hierin vergissen.
De meesten die hier bij de Jumbo op Rotterdam-Zuid komen, weten niet wat Pasen is. Ik spreek er over met de cheffin, een blonde met een Zuid-accent. “We kregen de klacht dat we steeds minder voor de mensen van boerenkool met worst hadden en teveel exotisch aanbod. We ontdekten dat de nieuwe generatie zo aan het integreren is dat ook zij goudse kaas kopen. We denken nog teveel in tijden die voorbij aan het gaan zijn. Pasen is er hier voor alle klanten.”
Ik werd zo snel bijgepraat en wenste haar een mooie Pasen. Ja… hoe zeg je dat? Misschien bezoekt ze geen kerk en is Pasen voor haar een stimulans om de omzet omhoog te stuwen, nog net voordat deze Jumbo tijdelijk wordt gesloten om in dit oude douanegebouw naar voren verplaatst te worden en opnieuw ingericht heropend te worden.
Flashback
Het is een koude zondag maar tegen het eind is even buiten zitten aan de haven toch nog aangenaam. Op weg naar huis zie ik een oudere vermoeid uitziende vrouw tussen twee frisse dertigers. Ineens gaat de film als in een flashback terug. Haar ongehuwde broer, kraanwerker in de haven, heb ik een paar jaar geleden de laatste zegen mogen geven en ik heb mogen spreken bij zijn uitvaart. Haar, ook ongehuwd, heb ik daarna nog enkele malen ontmoet. Ze gaan een hapje eten in een van de kade-restaurants. Ze hebben op deze middag haar schoonzus, de oma van de twee nichtjes bezocht in het rusthuis. De oma was steeds meer gaan dementeren en eindelijk was er plaats voor haar. Dat wordt steeds moeilijker ook al gaat er zoveel meer geld naar de zorg. Waarheen precies gaat dat geld trouwens?
Toen alles in kannen en kruiken was, is haar broer letterlijk ineens thuis in elkaar gezakt en was hij dood. "Hij zag er nog uit als een goudhaantje”, zei de kleindochter, “al zei hij wel dat hij zo moe was.” Dood-vermoeid bleek achteraf. Onder ongeziene vermoeidheid bezweken. Wat is vooruitzien toch moeilijk. Ze mag me bellen voor een afspraak en dat zal ze ook doen.
Ik wens ze smakelijk eten al weet ik wel dat verdriet de smaak kan veranderen. Zij gaat eten want ook het lichaam moet onderhouden worden en samen eten is anders dan alleen. Ik loop naar huis. Heel de dag was ik thuis en sprak niemand. Genoot van stilte, muziek en de tekeningen van Paul van Dongen. Hoe hij het lijden van Jezus neerzet. (1) Een eenzaamheid die me rust en energie gaf. Een noodzakelijk gewenste eenzaamheid na welgevulde dagen.
Niets bijzonders
In de avond zijn er de wekelijkse telefoontjes met steeds dezelfden. Niets bijzonders, alles gewoon…. ik luister naar de verhalen… over Palmzondag, over de kinderen… Feyenoord won met strubbelingen van Heracles. Epke Zonderland stond weer als een huis. Het was geen uitzonderlijke dag als je niet in de trein met een ontploffing op het rangeerterrein in Nijmegen was en die een persoon doodde.
Maar als die dode je man, je broer, je zoon, je vriend, je collega was… dan is er heel wat ontspoord zoals er na die Palmzondag heel wat ontspoorde in de dagen die volgden. Chaos, de weg kwijt. Ik richtte een paastafel in met een koperen kruisbeeld en de lendendoeken die troostdoeken lijken, ooit gekocht in de abdij van Anselm Grün.
Ik dacht aan mijn zus die dit jaar niet meer met haar allerliefsten Pasen kan vieren: een vrolijk, een gezegend, een zalig Pasen. Wat kun je zeggen…? Zijn er wel gewone dagen? Een ontmoeting, een gebeurtenis kan je ineens anders laten kijken.
------------------------
Rob Smolders, Willem Jan Otten, Paul van Dongen, etsen, aquarellen en tekeningen 1998-2011, Lecturis (2012), 176 blz, € 23,95.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
