Hoe kom je als ouders in gesprek met je al dan niet volwassen kinderen over het geloof. Het boek ‘Boodschap aan elkaar: Gids voor een zingevingsgesprek tussen generaties’ wil daartoe een handreiking bieden. Via persoonlijke gesprekken maar ook via mail bespraken de ruim dertig deelnemers hun keuzes op levensbeschouwelijk vlak. Het boek put uitgebreid uit gespreksverslagen en briefwisselingen.
Wat was de geloofsopvoeding in het gezin? Geloof je in God? Speelt de kerk (nog) een rol in je leven? Wat is verantwoord leven? Dergelijke vragen vormden het uitgangspunt voor de familiegespreken op basis waarvan cultureel antropoloog André Droogers het boek Boodschap aan elkaar samenstelde. Een dertigtal deelnemers in twaalf familiekringen namen deel aan de gesprekken en briefwisselingen.
Generatiegesprek
Het boek kan dienen als een aanleiding om zelf zo’n generatiegesprek aan te gaan. Discussie over levensvragen zoeken we vaak niet als vanzelfsprekend op. We neigen er eerder naar om ze te vermijden. Bij familiebezoeken, op verjaardagen of tijdens familieweekends spreken we vaak liever over alledaagse dingen dan over de diepere vragen van het leven. De zin van het leven is natuurlijk ook geen eenvoudig onderwerp. Het ligt vaak gevoelig. Je wil elkaar niet de maat nemen, bestrijden of conflicten oproepen.
Het boek biedt tips om het geloofsgesprek in goede banen te leiden. Zo mogen de gesprekken geen verborgen agenda’s bevatten, zoals verkapte pogingen tot afrekening of pogingen tot bekering. Stel je als oudere niet op als de wijze uil, maar vermijdt ook de valkuil van de neutrale positie. Als de jongeren zich blootgeven moeten de ouderen dat ook doen. Het uiteindelijke doel is meer begrip kweken. Het boek zelf verkondigt geen standpunten. Behalve dan het standpunt dat het goed is om, met respect en begrip voor elkaars keuzes, met elkaar in gesprek te gaan. De dertig deelnemers hebben dat in ieder geval als zeer zinnig ervaren. “Dit hadden we eerder moeten doen.” Of: “De gesprekken hebben ons dichter bij elkaar gebracht. Nu weten we van elkaar wie of wat ons bezielt”, zo luidden enkele reacties.
Praktisch boek
Boodschap aan elkaar is vooral een praktisch boek. Het geeft niet alleen tips over dingen waar je op moet letten als je het zingevingsgesprek zoekt. Het draagt ook gespreksvragen aan om de discussie op gang te brengen. De uitvoerige citaten tonen vervolgens ook inhoudelijk de brede waaier aan levensbeschouwelijke meningen die nu kenmerkend zijn voor ons land. In die zin is het ook interessant voor de individuele lezer. Die kan zich spiegelen aan de aangedragen standpunten en de eigen visie daaraan scherpen en bijstellen.
Uit de reacties op het boek blijkt dat ouderen soms ook gaan nadenken over wat zij van hun reeds overleden ouders hebben meegekregen.
André Droogers, Boodschap aan elkaar. Gids voor een zingevingsgesprek tussen generaties, Skandalon, 180 blz., € 14,95.
Meer informatie over het boek en over het voeren van generatie gesprekken is te vinden op de website www.boodschap aan elkaar.nl
[box type="shadow"]
Geloof is persoonlijk, maar niet individueel
Aan de beschreven geloofservaringen gaat bij wijze van inleiding een korte analyse vooraf door godsdienstwetenschapper Miranda Klaver. Zo blijken de deelnemers hun geloof vooral te zien als een menselijk zoeken. De christelijke traditie is voor hen niet de norm of de enige vindplaats voor zingeving, maar een inspirerende bron die in hun zoektocht naar zin kritisch wordt meegenomen.
Klassieke godsbeelden komen nauwelijks naar voren. Sterker: er wordt heel bewust afscheid genomen van ‘God de Almachtige’. In confrontatie met ziekte, lijden en dood roept een dergelijk godsbeeld ergernis en afkeer op. In positieve zin komt God slechts stamelend ter sprake en krijgt betekenis in woorden als betrokkenheid, levenskracht, allesomvattende liefde.
Wat verder opvalt, schrijft Klaver, is dat geen van de deelnemers de donkere kanten van het leven verbindt met het lijdensverhaal van Jezus en de hoop van de opstanding. “Over Jezus wordt zelf nauwelijks gesproken in het zoeken naar woorden en taal over God.”
De ruim dertig gespreksdeelnemers hebben geen sympathie voor een geloof dat anderen uitsluit; ook neemt men afstand van het openbaringskarakter van het christelijk geloof. Daarmee samenhangend verschuift een traditioneel persoonlijk godsbeeld in de richting van een meer onpersoonlijk en abstract godsbeeld.
De traditie is daarmee niet onbelangrijk, maar eerder een vindplaats van verhalen over hoe het kan dan over hoe het moet. De traditie is vooral van belang voor het overdragen van waarden, zoals respect voor de ander, sociale gerechtigheid, verantwoord leven en omzien naar de naasten.
Ten slotte valt op dat geloven je verbindt aan anderen. Het veronderstelt ontmoeting, gesprek, bezinning en bezieling. Zingeving is niet te realiseren als een individueel project. De behoefte aan plekken voor inspiratie, ontmoeting en zingeving blijft, concludeert Klaver.
[/box]
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
