Bijna veertig jaar geleden gebruikte mijn geschiedenisleraar zijn denkbeeldige ‘Partij van de Tevredenen’ als voorbeeld om ons iets te leren over het functioneren van de parlementaire democratie. ‘Nou zijn er helaas niet zoveel tevredenen,’ zei hij met een knipoog, ‘dus het is maar een klein partijtje.’ Ik vond dat toen grappig, maar vrees dat zijn PvdT nu zou worden weggehoond. Wie het nog waagt politiek te bedrijven moet rekening houden met diepe ontevredenheid en groot wantrouwen.
Het wantrouwen van Groningers en van slachtoffers van het toeslagendrama begrijp ik maar al te goed. Waarom wordt er voor deze mensen niet ruimhartiger en sneller over de brug gekomen? Maar ik heb de ongemakkelijke indruk dat hun wantrouwen gekaapt en misbruikt wordt om bestuurders per definitie in de beklaagdenbank te zetten. Of erger nog, hen met verdachtmakingen en bedreigingen vogelvrij te verklaren.
Het is hard nodig dat er gewerkt wordt aan herstel van vertrouwen, maar met alleen ‘een nieuwe bestuurscultuur’ en burgerberaden gaat dat niet lukken
dirk van de glind
Het is hard nodig dat er gewerkt wordt aan herstel van vertrouwen, maar met alleen ‘een nieuwe bestuurscultuur’ en burgerberaden gaat dat niet lukken. Want onder begrijpelijke ontevredenheid broeien en gisten gevaarlijke sentimenten die constant gevoed worden en onverenigbaar zijn met vertrouwen. En daarbij worden er eisen gesteld waaraan simpelweg niet tegemoetgekomen kan worden.
Ik wil zeker niet terug naar vroeger toen de belofte van een hemels paradijs ook de minderbedeelden hielp tevreden te zijn als het aardse bestaan hun maar weinig méér te bieden had dan het allernoodzakelijkste. Maar we verwachten nu domweg te veel van het leven en we zijn ook nog gaan geloven dat we daar recht op hebben. Gevoed door diezelfde ontevredenheid hebben we een politieke verdeeldheid geschapen die het land onbestuurbaar dreigt te maken. Want als iedereen zijn zin wil hebben, is het netto resultaat dat steeds minder mensen hun zin krijgen en er dus nog meer ontevredenen bijkomen. Waar partijen en partijtjes dan weer op inspelen door te roepen dat het een schande is dat er niet naar ‘het volk’ geluisterd wordt.
Wie meent dat vertrouwen hersteld kan worden door ánderen aan te pakken, gaat voorbij aan de eigen rol
dirk van de glind
Zo zijn er zelfs lieden die er niet voor terugdeinzen de ontevredenheid en het wantrouwen aan te wakkeren en een farce van democratie maken door te lispelen dat die pas werkt als ‘IK MIJN ZIN KRIJG’. Het is gif dat onze samenleving verziekt en ondermijnt, zoals toenemende onbeschoftheid en agressie laten zien. Ambulancepersoneel en verpleegkundigen op spoedeisende hulpposten weten er alles van.
Moreel zijn we allang aan het einde van onze groeimogelijkheden. Maar nu botsen we ook praktisch op een absolute grens: de aarde verdraagt onze uitbuiting en misbruik niet langer. We zullen de uitstoot van onze welvaartsdampen drastisch moeten verminderen om onze planeet leefbaar te houden. Worden verkeer en bouw daarbij ontzien, dan zullen boeren het gelag moeten betalen en zeer ontevreden zijn. En omgekeerd natuurlijk ook. Wie nu nog probeert de kool en de geit te sparen, komt tegemoet aan hooguit een beetje ontevredenheid en wint misschien ook nog wel een paar stemmen, maar toont niet het leiderschap dat nu nodig is.
Wie daarbij meent dat vertrouwen hersteld kan worden door ánderen aan te pakken, gaat voorbij aan de eigen rol. Want de overheid is onze gedeelde verantwoordelijkheid om in wederzijds vertrouwen iedereen kansen te bieden op een menswaardig bestaan op een gezonde planeet. En de vraag die daarbij vóór alles gesteld moet worden is of de aarde óns nog wel kan vertrouwen. Als onze planeet niet op onze zorg kan rekenen, is elke maatregel tevergeefs. Velen van ons zullen stappen terug moeten doen in de aanspraken op nog meer luxe en vertier. Wat trouwens wel eens zou kunnen betekenen dat het leven wint aan zin en betekenis. En dat er meer gedeeld kan worden met Groningers, toeslagen-gedupeerden en mensen voor wie een menswaardig bestaan nu nog slechts een droom is.
Vond u dit artikel waardevol? Trakteer ons dan op een kopje koffie! Doneren kan via deze link.
Dirk van de Glind was docent Levensbeschouwelijke Vorming. Hij schrijft en geeft lezingen over religie, cultuur, samenleving en zingeving. Voor meer informatie: www.dirkvandeglind.nl.
