Rondwandelend, gisteren op Palmzondig, en het nieuws tot zich nemend, bekruipt Marinus van den Berg steeds duidelijk de imago-vraag: hoe kijken we? En hoe wordt dat kijken meebepaald door hoe men kijkt? "Wie was toch die gekruisigde, die Jezus Christus? Hoe zie ik hem en hoe wordt hij gezien?"
Door Marinus van den Berg
Kerkgangers in Krimpen aan de IJssel en Urk bedreigen journalisten. Er wordt geschopt en geslagen. Er wordt met een auto op een van hen ingereden. Het journaal begint ermee op Palmzondagavond. Journalisten, fotografen, cameramensen, geluidsmensen met hun microfoons kunnen knap bedreigend zijn, indringend en privacy schendend. Hun intenties kunnen meerduidig zijn: informerend, sensatiebelust, primeurgericht, uit op de roem van de persfoto van het jaar.
Tegelijk: journalistieke vrijheid is een heilige zaak. Dat er ook integere journalistiek is die tegelijk ook open kritisch is, klinkt al snel braaf en haalt het journaal niet. Misschien wel omdat het normaal is en meer aan de orde van de dag is dan gedacht en beweerd wordt. Hoe je de journalistiek waardeert hangt wellicht samen met je eigen ervaringen met vertegenwoordigers van de pers. Die waardering hangt in ieder geval ook samen met het 'imago': hoe wordt iemand of iets gezien? Hoe kijkt men? En hoe zien wijzelf.
Het is Palmzondag. 'De koning van de joden' komt op een ezel of op de rug van een veulen een bezette en onrustige stad binnen. Vermoedelijk niet via een hoofdlaan. Er wordt gejuicht - 'hosanna' - maar een paar dagen later wordt er geroepen 'kruisig hem'. Wat te doen met een omstreden mens?
Op deze Palmzondag 2021 lopen mensen een steunbetuigingsmars in Enschede. Een steunbetuiging voor Pieter Omtzigt. Hoe kijken we naar de man die het opnam voor de belastinggedupeerden? Kan hij beter 'elders functioneren'? Hoe lees je de gefotografeerde zin? Wie en wat is er gediend met deze foto? Het antwoord zegt iets over jezelf. Over je eigen kijk en oordeel.
Hoe kijk je naar de journaalbeelden: naar de burgemeester, naar de hulpkoster, naar de schoppende kerkganger, naar de bedreigde journalist. Het is materiaal voor een bibliodrama, voor een film. Wie staat het dichtst bij je? En kun je zeggen hoe dat voelt? Wie staat het verst van je af en kun je daar iets over zeggen? Wie deugt er in jouw ogen het minst?
Het is Palmzondagavond. In de kerken volgen we dit jaar op afstand de dramatische weg van de 'koning der joden' uit Nazareth. Kan daar iets goeds uit komen? Door de straten van Roer(je)mond gaat een kruis met bijna niemand langs de weg. The Passion. "Kritischer dan in vorige jaren", zo wordt het evenement aangekondigd. Kijken dus. Kijkcijfers tellen. De kerken blijven leeg en er zal geen Mattheüs- of Johannespassie te horen zijn. Alleen vier aria’s door het Nederlands Kamerkoor en een gesprek met Maartje van Weegen. De een mist de kunst, de ander het verhaal, of beide samen. Het verhaal van de Lijdende, de gekruisigde.
Hoe luister en kijk je? “Zondag betekende dat we niets mochten, dat we geen aanstoot mochten geven en dus gingen we waar je wel mocht sporten”, vertelt een man, wiens opa dominee was, me deze ochtend. Hij zegt niets met godsdienst te hebben en vertelt ook van kwalijke ervaringen op zijn werk die met machtsmanagement te maken hebben. Alleen naar geldwinst kijken. Mij bekruipt steeds meer de 'imago-vraag': wie was toch die gekruisigde, die Jezus Christus? Hoe zie ik hem en hoe wordt hij gezien?
Zeker dertig jaar geleden ontving ik uit een erfenis van een vrouw, die met haar moeder in een vrouwenkamp had geleden onder de Japanse bezetting, een Christusgelaat dat uit een stuk aan strand aangespoeld hout gebeiteld was. De kunstenaar is de priester Omer Gielliet (1925-2017) uit Breskens. Het gelaat toont de sporen van een getergde, lijdende mens. In de week naar Pasen heeft het een centrale plaats in mijn huis.
In de middag van deze zondag loop ik door de stad. In de buurt van een Dominicanerkerk kom ik naast een kleine groep 'minderbegaafde' opgroeiende jongeren te lopen die ook een lusje lopen. Een van hen wil naar MacDonald's maar de jonge begeleider zegt: "We lopen omdat het gezond is en dan gaan we niet naar MacDonald's.” Misschien is MacDonald's wel bekender dan Jezus. Ik had in de kerk een palmtakje willen halen maar de binnendeuren zijn gesloten. Is er vandaag wel iets om te juichen?
De steunmars in Enschede haalt kort het achtuurjournaal. Groot nieuws is het niet. Wie het opneemt voor de kwetsbare... is dat nieuwswaardig? Hoe is het met het imago van wie zich christen noemt? Is het op deze Palmzondag door hen die juichen beschadigd? Of zijn de ogen open gegaan voor allen die 'een beschermende hand' zijn. In een oosterse winkel, Danny de cactus, waar het nu stil is, vind ik een eenvoudige metalen beschermhand die me inspireert. Thuis schrijf ik:
Een hand die beschermt
Een hand die ziet
Een hand die oplet
Een hand die uitnodigt
Een hand die open is
Een hand die ontvangt
Een hand die niet afwijst
Een hand die zacht is
Een hand die opvangt
Een hand die niet heerst
Een hand om in te vallen
Een hand met oog voor jou
Een hand die je uit de gure eenzaamheidswind houdt
Een hand die beschermt
Een hand om te vertrouwen
Een hand die licht brengt in een donkere nacht
Die hand verlicht alle angst
Die hand waakt in de nacht
Die hand belooft een nieuwe dag.
Marinus van den Berg
28 maart 2021
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
