“Dit boek beschrijft dat alles in je leven zijn tijd mag hebben”, zegt Iris Springvloet (25) - studentenpastor in Arnhem, genomineerd voor de Kerk en Wereld Jongerenprijs - over haar meest favoriete boekenserie ‘Outlander’. Deze succesvolle, verfilmde serie van de Amerikaanse schrijfster Diana Gabaldon wordt het feministische antwoord op ‘Game of Thrones’ van George Martin genoemd.
Door Cees Veltman
“Ik zag de serie op Netflix en ben het eerste boek gaan lezen. Het zijn nu al acht dikke pillen die nog niet allemaal zijn verfilmd. Het gaat over Claire, een Britse verpleegkundige tijdens de Tweede Wereldoorlog, die in 1950 in Schotland op huwelijksreis is. Dan wordt zij opeens op een mysterieuze manier naar het jaar 1743 getransporteerd. Zij wordt verscheurd door haar liefde voor twee volkomen verschillende mannen en twee onverenigbare levens. Toch is het geen fantasy boek, maar op historische feiten gebaseerd.
Veel lagen
Gabaldon stopt veel lagen in haar verhalen. Steeds als je haar boeken herleest, ontdek je weer een nieuwe laag. Het wordt ingewikkeld vanwege de vele personages en de vele historische gebeurtenissen en veldslagen. Dat is leuk, want ik hou ervan om boeken meerdere keren te lezen. Dan ontdek je waar je de vorige keer overheen hebt gelezen of waar je een andere betekenis aan had gegeven. Er zit veel verdieping in.
Ook levensbeschouwelijk gezien zitten er verschillende lagen in de boeken. Naast dat de moeilijkheden tussen rooms-katholieken en protestanten vaak worden uitgelicht, is religie in het leven van de hoofdpersonages belangrijk. Het mooie aan deze serie vind ik dat ook oudere levensbeschouwingen, bijvoorbeeld het geloof in het elfenvolk in de hooglanden van Schotland, een plaats krijgen. In de boeken zie je hoe de personages kracht en moed halen uit dat waar zij in geloven. Ze laten zich inspireren door zingeving, spiritualiteit en religie.
Gabaldon verweeft de cultuur en het beeld van de tijd prachtig in haar verhaal. Vooral de ontwikkeling van de personages is boeiend. Claire heeft als verpleegkundige natuurlijk veel kennis in huis die in de achttiende eeuw nog onbekend is. Daardoor wordt ze al gauw als een heks beschouwd. Ze maakt in die tijd penicilline en wordt in haar eigen tijd chirurg. De grote verschillen tussen de achttiende eeuw en de jaren vijftig laat Gabaldon mooi zien. Vrouwen hadden een heel andere maatschappelijke positie als nu. Claire is 26 als het boek begint en heeft een zelfbeeld dat niet past bij de vrouw in de achttiende eeuw. Ze ondervindt weerstand als ze met haar werk als verpleegster geld wil verdienen. Dat is in die tijd niet gebruikelijk. Ook merkt ze als vrouw weinig te zeggen te hebben, omdat mannen alles regelen. De serie wordt wel het feministische antwoord op ‘Game of Thrones’ genoemd. Dat klopt wel ja. De positie van de vrouw krijgt veel nadruk. Ik weet niet of we dat feminisme in die vorm nu nog zo hard nodig hebben want vrouwen hebben al veel bereikt.”
Werk als gewoon onderdeel van je leven
“In het boek spreekt mij aan dat je werk gewoon onderdeel kan zijn van je leven. Dat is bij mij ook zo. Ik hoef niet een ander petje op te zetten. Het werk dat ik doe, zou ik bij wijze van spreken ook als vrijwilliger kunnen doen omdat dit is wat ik wil doen met mijn leven. Nu werken veel mensen puur om geld te verdienen en daarvan te kunnen leven. Toen was je werk veel meer verbonden met je hele leven, wat ik nu met mijn eigen werk als geestelijk begeleider ook probeer te doen: verbindend werken tussen studenten, met behulp van inspiratiebronnen waardoor ze zich niet alleen met anderen, maar ook met zichzelf meer verbonden kunnen voelen.
Alles heeft zijn tijd
Ik leer van het boek vooral dat alles wat er gebeurt in je leven ook zijn tijd mag hebben. In onze maatschappij gaan we te snel, al gaat het met de coronacrisis nu allemaal anders. Je moet zo gauw mogelijk over tegenslag heen zien te komen. We nemen de tijd vaak niet. Erge gebeurtenissen moeten al snel ‘hun plekje’ krijgen, na een half jaar of zo moet het wel klaar zijn. In 1743 kon het leven niet snel gaan. Als je bijvoorbeeld een huis wilde bouwen, duurde dat een paar jaar. Als je iemand in Amerika wilde contacteren, duurde het een paar maanden voordat je een brief terugkreeg.
Ik wil niet terug naar die tijd, maar de tijd nemen om ergens bij stil te staan, een gesprek te hebben en om elkaar echt te ontmoeten, dat is wel wat ik onder andere van dit boek leer. Je leert ook goed kijken en ervaren, bijvoorbeeld naar de mooie Schotse landschappen en door de verschillende lagen in haar verhalen. Zo krijg je een compleet beeld van de gebeurtenissen en van hoe alles eruitziet. Zonder dat het langdradig wordt. Je leert geduld te hebben. Het duurt ook wel een jaar of vijf voordat er weer een nieuw boek in de serie verschijnt.
Erotische scènes
In de loop van de serie zie je hoe Claire zich ontwikkelt. Zij kan haar mening steeds meer op een bij die tijd passende manier duidelijk maken. Het zijn spannende boeken met veel geweld. Claire verliest een kindje en wordt verkracht, net als haar man. Dat blijft meespelen in haar leven. Met die kwetsbaarheid moet zij zien om te gaan. Zij leert dat ze daar de tijd voor moet nemen. In de achttiende eeuw krijgen mensen meer de tijd om trauma’s te verwerken.
Er zitten ook redelijk veel erotische scènes in de boeken, maar Gabaldon laat zien dat het daar niet in de eerste plaats om draait in een relatie. Het is een heel mooi onderdeel ervan en je kunt daardoor veel voor elkaar betekenen, maar uiteindelijk is het leven een liefdesverhaal waarin seks past, maar ook weer niet te veel.”
-------------
Diana Gabaldon, Outlander, De reiziger deel 1, De Boekerij, 736 blz., € 20,99, E-book 9,99.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
