Wat moet je als moslim met kerst? Met name in een land als de Filipijnen waar Kerstmis een topfeest is waarmee de katholieke meerderheid graag onderstreept dat het land christelijk is en vooral ook moet blijven. Kunnen we de viering van Gods menswording niet naar een ander moment verplaatsen, bijvoorbeeld naar 6 januari zoals in de orthodoxe kerken, vraagt René Grotenhuis. Iedereen mag zich naar hartenlust uitleven met lichtjes, versierde bomen en arrensleeën in de tuin. Maar kunnen we de geboorte van Jezus Christus daar buiten laten?
Door René Grotenhuis
Deze week voorafgaand aan Kerstmis, breng ik door op de Filipijnen. Ik ben daar sinds augustus betrokken bij het vredesproces op het zuidelijke eiland Mindanao. Daar is, na bijna veertig jaar conflict en strijd, in 2014 een vredesakkoord gesloten dat voorziet in de vorming van een autonome regio op een deel van het eiland voor de moslims. Sinds de Spanjaarden in de zestiende eeuw deze eilandengroep veroverden is het grootste deel tot het christendom (katholicisme) bekeerd. De moslims op Minadanao hebben zich daar altijd aan kunnen onttrekken, maar het heeft geleid tot structurele achterstelling en discriminatie. Zij zijn tweederangs burgers in eigen land. Naast culturele en religieuze discriminatie zijn ook indicatoren als inkomen, gezondheid, onderwijs en dergelijke onder de moslimbevolking significant lager dan in de rest van het land. Verregaand zelfbestuur moet nu de oplossing bieden voor deze achterstelling en ik ben gevraagd aan dat proces bij te dragen. Vandaar.
Topfeest
Nu is Kerstmis op de Filippijnen een topfeest. Toen ik hier de vorige keer was, medio november, was in de lobby van mijn hotel in Manila al volop kerstversiering aanwezig inclusief een arrenslee (bij +30° C). Inmiddels, half december, struikel je over de kerstversiering in de etalages en bestaat de helft van de krant ofwel uit kerstadvertenties, ofwel uit aankondiging van kerstfeesten en kerstrecepties voor de happy few van het land. Iemand vertelde mij dat de maanden november en december een stijgende criminaliteit kennen omdat er meer overvallen en inbraken worden gepleegd omdat men niet wil achterblijven als het gaat om cadeaus en uitgebreide diners. Men moet toch ergens aan geld komen om zijn positie in de familie of in de gemeenschap te handhaven.
Kerstmist wordt in zo’n context een imperialistisch feest dat zeker ook bedoeld is om religieuze en klasse superioriteit te bevestigen en om anderen nog eens duidelijk te maken waar de dominantie in de samenleving ligt.
Vieren of deelnemen?
Bij moslims in de Filippijnen leidt het tot de vraag wat ze aan moeten met alle feesten rond Kerstmis die ook op hun werk of in hun buurt worden georganiseerd. Deze week gaf de hoogste islamitische leider van het land daarover zijn mening. Wat hem betreft was het geen probleem om mee te doen aan Kerstmis. Hij maakte het onderscheid tussen Kerstmis vieren en deelnemen aan kerstvieringen. Je hoeft als moslim geen kerst te vieren, maar dat hoeft je niet te belemmeren om aan kerstvieringen deel te nemen. Het leek me een nogal vriendelijk en tegemoet komend gebaar voor zowel zijn eigen geloofsgenoten als voor hun christelijke collega’s.
Driekoningen
Soms zou ik willen dat we als westerse christenen ons zouden aansluiten bij onze orthodoxe zusters en broeders en het feest ‘verplaatsen’ naar 6 januari. Onze Driekoningen wordt in het Oosten gevierd als de dag van de Verschijning des Heren. Wanneer de drie wijzen uit het oosten de stal in Bethlehem bezoeken, wordt Jezus de Christus voor de wereld. Ik voel me soms ongemakkelijk bij de wijze waarop zijn geboorte gebruikt en misbruikt wordt voor commercieel en cultureel belang. Iedereen mag van mij best kerst vieren, een boom opzetten, een arrenslee in de tuin en wat al niet meer. Maar misschien moeten we de geboorte van Jezus Christus als alibi daarbuiten laten. Het zou hier op de Filippijnen vast en zeker tot grote consternatie leiden voor dat deel van de christenen en katholieken die de uitbundige viering van Kerstmis inderdaad zien als een bevestiging dat dit land een christelijk/katholiek land is. En dat dat vooral zo moet blijven.
Dan kunnen onze bisschoppen en scriba’s hun gelovigen wat mij betreft rustig adviseren om mee te doen aan de kerstvieringen en kerstdiners die overal worden gevierd.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
