Esther Raaijmakers herkent het wel: de onrust van het vooruit willen; de drang om meer uit het leven te halen. Gefascineerd las zij het boek van cultuurfilosoof Ignaas Devisch die de positieve kant van onrust benadrukt. Een pleidooi voor een gevuld en mateloos leven. “Dans op de huid van de tijd.”
Door Esther Raaijmakers
Regelmatig heb ik er last van: het gevoel dat ik vooruit moet en eigenlijk niet stil kan blijven staan in mijn ontwikkeling. De drang om meer uit dit leven te halen. Waar die druk dan vandaan komt, weet ik niet precies. Zijn het andere mensen waarmee ik me vergelijk, de social media of is het de druk vanuit de maatschappij? Een ding weet ik wel: het maakt mij onrustig en het liefst zou ik het de kop willen indrukken. Voor die momenten heb ik zo mijn eigen oplossingen bedacht: een grote ronde fietsen, meditatieoefeningen of het huis opruimen. De rust die daarna volgt, is slechts voor even.
Oud verschijnsel
Daarom was ik zo geboeid toen ik hoorde over het onlangs verschenen boek ‘Rusteloosheid’ van de Gentse cultuurfilosoof Ignaas Devisch. Veel mensen denken dat onrust vooral iets is van de laatste tijd. Devisch laat echter in zijn boek aan de hand van filosofen, historici en romanschrijvers zien dat rusteloosheid een oud verschijnsel is. Zo schreef Blaise Pascal in de zeventiende eeuw al dat de mens eigenlijk niet in staat is om rustig in een kamer te blijven. Deze observatie kan ik alleen maar beamen. Toen ik een stilteretraite deed bij de kloostergemeenschap Chemin Neuf kwam ik mijzelf behoorlijk tegen in die ene kamer.
Minder werken?
Devisch zegt dat er iets tegenstrijdigs is in het gedrag van de moderne mens. Het ene moment verlangen we naar rust omdat we te druk zijn, maar als we veel rust hebben, gaan we op zoek naar verstrooiing . De oplossing die we vaak horen, is om langzamer te gaan leven of minder te gaan werken. Maar dit lost volgens de filosoof niets op: rusteloosheid stroomt immers door de aderen van de mens. Toch gaat hij er niet aan voorbij dat er wel degelijk omstandigheden in de maatschappij kunnen zijn waardoor rusteloosheid ‘uitgebuit’ kan worden. Denk aan: tijdsdruk, prestatiedrang en de vele keuzes die het individu vandaag de dag moet maken. Devisch wil in zijn boek vooral de positieve kanten van onrust aantonen: de passie, creativiteit en de gedrevenheid die het met zich meebrengt. Het feit dat we ons niet neer willen leggen bij de status quo. Hij pleit voor een gevuld en mateloos leven, maar we moeten er voor oppassen dat we deze norm niet aan andere mensen opleggen.
Prettige schrijfstijl
Als je van ‘Rusteloosheid’ een zelfhulpboek verwacht over hoe je met onrust moet omgaan, kun je het beter links laten liggen. Maar wil je, zoals Devisch schitterend schrijft: “Dansen op de huid van de tijd: stilstaan bij de stroom gebeurtenissen waarvan we deel uitmaken. De tijd beter begrijpen door achterom te kijken”, dan zal dit boek je mateloos interesseren. Bovendien maakt Devisch met zijn verhalende, prettige schrijfstijl filosofische ideeën toegankelijk voor een groot publiek. En misschien heeft dit boek mij stiekem toch wel een inzicht gegeven: niet geforceerd proberen om een gebalanceerd leven na te streven.
Ignaas Devisch, Rusteloosheid – pleidooi voor een mateloos leven, De Bezige Bij, Amsterdam, 2016, 272 blz., € 19,90.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
