Leergang DEZINNEN: Geloven in de (post)moderne samenleving

Katholiek netwerk voor inspiratie en dialoog DEZINNEN organiseert van januari-maart in Den Haag en Amsterdam een achttal colleges over geloven in de (post)moderne samenleving.  Lange tijd leek in het Westen het tijdperk van religie voorgoed voorbij te zijn.  Maar terwijl de secularisatie doorzet begint deze ook tegelijk haar rafelranden te tonen en laat religiositeit zich in diverse vormen als een vitale realiteit zien. In de leergang wordt deze ontwikkeling nader bekeken. Er is een inleidend college, daarna zijn er drie colleges met een filosofische inslag en vervolgens vier colleges waarin vanuit theologisch perspectief wordt gekeken naar de her- ontdekking en waardering van het mysterie. 

Inleidend college

26/1 Wat heeft de moderniteit met de
godsdienst gedaan? > Prof. dr. André Cloots
Waarom konden mensen 500 jaar geleden zich nauwelijks indenken niet in God te geloven, terwijl vele mensen nu zich nog nauwelijks kunnen indenken van wel in God te geloven? Welke processen liggen daaraan ten grondslag? Die vraag voert meteen naar de vraag wat moderniteit eigenlijk is, en wat die voor de godsdienst de dag van vandaag betekent.

Filosofisch blok

2/2 Marchel Gauchet – De onttovering van de wereld en de dynamiek van de transcendentie > Dr. Stijn Latré
Volgens Gauchet zijn de onttovering van de wereld en de resulterende secularisatie het gevolg van ontwikkelingen binnen de religie zelf. Met name de joods-christelijke traditie bevat in zich structurele elementen die leiden tot secularisatie. Vanuit Gauchets analyse van de spanning tussen het zichtbare en onzichtbare analyseren de deelnemers de totstandkoming van onze onttoverde wereld en staan zij stil bij de vraag: wat met ‘het religieuze’ na ‘de religie’?

16/2 Charles Taylor – wat is secularisatie > Dr. Stijn Latré
In zijn monumentale werk ‘A Secular Age’ beantwoordt Taylor de vraag hoe de westerse cultuur vanaf 1500 geleidelijk is geseculariseerd. In dit college presenteren deelnemers eerst die analyse en vervolgens vergelijken zij de analyse van Taylor met die van Gauchet (zie andere college) en gaan ze vervolgens na welke mogelijkheden er vandaag voor de religie overblijven.

23/2 Richard Kearney – transcendentie in de seculiere tijd – over vreemdelingen en vluchtelingen > Prof. dr. Laurens ten Kate
Al in de Oudheid was de vreemdeling een ambivalente figuur. Hij was vijand en vriend tegelijk; een indringer die vrees inboezemde maar tegelijkertijd moest men hem als vriend gastvrijheid bieden. Denkers als Jacques Derrida, Jean-Luc Nancy en Richard Kearney hebben deze dubbele status van de vreemdeling nader geanalyseerd. Jodendom, christendom en islam maken van de vreemdheid een dragend idee: de mens moet dwalen in den vreemde, daar ligt zijn bestemming. Deelnemers onderzoeken de sporen en gevolgen van deze secularisering van de vreemde met speciale aandacht voor Kearney.

Theologisch blok

9/3 of 23/3 Catherine Keller – God in ontwikkeling > Drs. Trees van Montfoort
Alles wat is, wordt in relaties. Dat inzicht uit de procestheologie en de feministische theologie is de basis van Kellers’ denken. Zij ontwikkelde een originele kijk op grote theologische thema’s als godsleer, apocalyptiek en schepping. Daartoe leest ze de bijbel zorgvuldig en verhoudt ze zich tot theologen en (post)moderne filosofen. De nadruk in dit college zal liggen op de verhouding van God en wereld in ecologisch perspectief: God is verweven met de onderlinge relaties van alle schepselen, maar uiteindelijk onkenbaar.

9/3 of 23/3 Kathryn Tanner – Toekomst van christelijke Traditie > Dr. Akke van der Kooi
Tanner neemt christelijke traditie serieus en zoekt naar vernieuwing vanuit klassieke elementen. Zij verkent wat het betekent dat God is verstaan als Gever van alle goede gaven te midden van lijden, conflict en de fragiliteit van de schepping. Deelnemers leren Tanner kennen als iemand die naar vernieuwing zoekt vanuit klassieke elementen. Hoe komt het dat elementen uit de oude kerk nu nog potentie kunnen hebben in religieuze levens en het theologisch gesprek in een seculiere tijd?

16/3 Rowan Williams - Het onuitputtelijke mysterie van de werkelijkheid > Prof. dr. Stephan van Erp
Rowan Williams is de voormalige aartsbisschop van Canterbury. Als theoloog schreef hij over uiteenlopende zaken zoals de triniteit, de moderne romanliteratuur, Russische filosofie, oorlog en vrede, economie, en de geschiedenis van de spiritualiteit. In dit college vormt de biografie van Williams de achtergrond van zijn theologische inzichten. Zo zal duidelijk worden dat voor Williams niet het religieuze of het transcendente, maar de godsrelatie de enige toegangsweg is om in deze tijd te geloven.

30/3 God als binnenbrekende en vernieuwende kracht > Prof. dr. Erik Borgman
De moderne theologie heeft geprobeerd God te temmen. Naarmate de werkelijkheid meer in de greep van mensen raakte, werd het beeld van een ongrijpbare, alle categorieën doorbrekende God moeilijker plaatsbaar. De laatste decennia zijn de problemen met onze pogingen die wereld te beheersen steeds duidelijker aan het licht gekomen. Dit maakt de verhalen over een God die zich blijft mengen in de gang van de wereld, over Jezus die de gebruikelijke visie op hoog en laag omkeert, en over de Geest die vrij en bevrijdend waait waar en waarheen zij wil, op een nieuwe manier interessant. Wat kan het betekenen dat hier, waar wij zijn, God bij de mensen woont?

Over de docenten

Prof. dr. André Cloots; Oud hoogleraar Filosofie KU Leuven
Dr. Stijn Latré; lector Religie, zingeving en levensbeschouwing en r.-k. godsdienst aan de
Thomas More hogeschool, Mechelen
Prof. dr. Laurens ten Kate; bijzonder Hoogleraar vrijzinnige religiositeit en humanisme
Universiteit voor Humanistiek
Dr. Trees van Montfoort; Predikante van de PKN en vrijgevestigd onderzoekster
Prof. dr. Stephan van Erp; hoogleraar Theologie KU Leuven
Dr. Akke van der Kooi; oud universitair docente systematische Theologie Protestantse
Theologische Universiteit (Kampen/Groningen)
Prof. dr. Erik Borgman; hoogleraar Theologie Universiteit van Tilburg

Praktische informatie

Locaties: de leergang van 8 colleges wordt dit najaar gegeven in Amsterdam (10.00-12.30u): Dominicus Amsterdam, Spuistraat 12, 1012 TS Amsterdam en in Den Haag (14.00-16.30u): Christus Triumfatorkerk, Juliana van Stolberglaan 154, 2595 CL Den Haag.

Data: zaterdagen: 26/1, 2/2, 16/2, 23/2, 9/3, 16/3, 23/3, 30/3.

Aantal deelnemers: min. 14 en max. 18 personen.

Doelgroep: Professionals én belangstellenden WO/HBO – niveau.

Kosten: € 200,- voor hele cyclus bij inschrijving voor 20 januari 2019. Na 20/1: € 225- voor hele
cyclus. Kosten per los college (als er plaats is): € 30,- (reductie voor kleine beurs mogelijk).

Opgave: E: [email protected], W: www.dezinnen.nl,T: 06 20228973.

Uitvoeringspartners: Dominicus Amsterdam en Christus Triumfatorkerk Den Haag..

Organisatie: DEZINNEN, katholiek netwerk voor inspiratie en dialoog,
Juliana van Stolberglaan 154 2595 CL Den Haag
www.dezinnen.nl