Het Joodse volk moet zichzelf opnieuw uitvinden, schrijft rabbijn en schrijfster Tamara Benima. Maar wat is daarbij het basismateriaal? Dat heeft ze bijeengezet in haar nieuwste boek 'Joodser dan dit krijgt u het niet'. Ze bekijkt en beschrijft allerlei aspecten van het Joodse leven met een liberale, spirituele en vooral liefhebbende blik. Een verrukkelijk boek, zegt Lisette Thooft."Buitengewoon interessant voor iedereen met ook maar enige spirituele belangstelling."
Door Lisette Thooft
‘De levenskunst van de Joodse Beschaving’ is de ondertitel van het nieuwe boek van Tamarah Benima, liberaal rabbijn en schrijfster. Dat is ook inderdaad wat ze beschrijft: Joodse levenskunst. Het Joodse volk moet zichzelf opnieuw uitvinden, schrijft ze, en zij geeft een overzicht van het materiaal dat beschikbaar is. Ze bekijkt en beschrijft allerlei aspecten van het Joodse leven met een liberale, spirituele en vooral liefhebbende blik, alsof ze zichzelf tot doel gesteld heeft eruit te halen wat erin zit aan positiefs en inspirerends. En dat blijkt enorm veel te zijn; het is een buitengewoon interessant boek voor iedereen met ook maar enige spirituele belangstelling, ongeacht religieuze overtuiging.
Zo vond ik het verrassend om de Sjabbat te zien als dag om ‘woe wei’ te oefenen, het ‘niet-doen’ uit de tao- en zentraditie. “Zou echt iedereen Sjabbat houden volgens de regels zoals die door de rabbijnen zijn uitgewerkt, dan zou er geen milieuprobleem zijn ontstaan. Hoe anders zou de wereld eruitzien als inderdaad in het zevende en het vijftigste jaar alle schulden zouden worden kwijtgescholden, zoals het Oude Testament voorschrijft (…) Armoede zou er nog steeds zijn, maar de bittere, uitzichtloze, levenslange armoede van miljarden mensen niet.”
Chocoladetaart
Het is ook een heel grappig boek. Als voorbeeld voor de manier waarop Joden alle kanten van een religieus gebod bekijken, neemt ze een nieuw, denkbeeldig gebod: “Bak een chocoladetaart die door iedereen gegeten kan worden” – en dan somt ze pagina na pagina vragen op die gesteld kunnen worden rond deze schijnbaar eenvoudige regel. Hoe hoog moet hij zijn? Hoe laag mag hij zijn? Moet het een taart zijn zonder eieren, omdat sommige mensen allergisch zijn voor eieren? En zonder melkproducten, zonder suiker? Mag je de vorm zelf bedenken? Enzovoort enzovoort – het duizelt je als je de vijf pagina’s vragen doorleest en aan het eind, bij de laatste vraag: “Is de opdrachtgever misschien verslaafd aan chocola? Of aan taart?” lig je hulpeloos in de touwen van het lachen.
Zo vreemd is die laatste vraag niet, want Joden gaan zeer vrijmoedig om met God, de Grote Opdrachtgever. Terwijl ze tegelijkertijd, aan de andere kant, zo dol zijn op voorschriften, dat, zoals ze schrijft, “het Jodendom wat kasjroet betreft de hemel is voor dwangneuroten.” Kasjroet, dat zijn de voedselwetten. Benima’s positieve, inspirerende visie erop is dat je leert ‘nee’ te zeggen, ook tegen sociale druk in, als je gewend raakt aan het volgen van minutieuze regels.
Poes
De grappigste zin in het hele boek staat tussen haakjes. Ze legt uit dat treife betekent ‘niet koosjer’, dus niet eetbaar voor een Jood, en vertelt dat een poes ook treife is, maar daarmee nog niet een dier dat je moet vermijden: “(als dat zo was zou ik het Jodendom onmiddellijk laten vallen, maar dat terzijde).” Kunnen we dus stellen dat de auteur meer houdt van haar poes dan van haar Joodse identiteit? Ik weet zeker dat je ook hierover op zeer Joodse wijze pagina’s lang zou kunnen discussiëren.
Zichzelf noemt Benima mysticus. Niet alle rabbijnen zijn dat, maar zij wel, schrijft ze. Ik had graag meer willen lezen over haar mystieke ervaringen. Hopelijk komt dat ooit nog eens in een volgend boek; dit verrukkelijke boek smaakt in elk geval naar meer.
Tamara Benima, Joodser dan dit krijgt u het niet, De levenskunst van de Joodse Beschaving, Prometheus, 288 blz., € 19,95.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
