In deze editie van Volzin een special over de mens en zijn relatie tot techniek.

Alomtegenwoordig, alwetend, almachtig. Ooit werden deze drie kenmerken aan God toegeschreven. Volgens filosoof Jos de Mul zijn deze kwaliteiten intussen overgenomen door de informatietechnologie. “De mensheid heeft techniek vanouds aangewend om haar religieuze dromen gestalte te geven”, aldus De Mul. Religie en techniek vormen volgens hem allebei een uitdrukking “van het verlangen van de eindige mens om zijn begrensdheid in ruimte en tijd te overschrijden”.

Hoog tijd dus voor een special van Volzin over ‘mens & techniek’. Digitalisering, robotisering en kunstmatige intelligentie zijn motors van maatschappelijke ontwikkeling en verandering. In het ‘tweede machinetijdperk’ leveren machines geen spierkracht, zoals tijdens de industriële revolutie, maar denkkracht. Dat heeft gevolgen voor het beeld dat de mens van zichzelf heeft. “We worden omgeven door intelligente machines in allerlei soorten en maten”, zegt techniekfilosoof Roos de Jong. “We worden gemonitord en gestuurd. Wat betekent het wanneer we op onbewust niveau worden beïnvloed en keuzes voor ons worden gemaakt door onze slimme omgeving? Zijn we dan nog in staat om onze eigen doelen en waarden te bepalen en na te streven?”

Techniek bewerkt ook dat steeds minder mensen een ‘natuurlijke dood’ sterven. Is euthanasie wellicht een reactie op deze ontwikkeling? Dat zou kunnen, maar dan wel een ongewenste reactie, zo stelt ethicus Theo de Boer. Zoveel is wel duidelijk: onze toekomst is tech. Maar we hoeven niet machteloos toe te zien. Technologie is niet iets wat ons overkomt. We hebben onze toekomst in eigen hand. Daarin verschilt de mens van de robot. Althans, nog wel.