Als niet-geboren Rotterdammer voelt Marinus van den Berg zich thuis in de wereldstad. Als je er oog en oor voor hebt, gonst de stad van de verhalen. Het boek 'Verborgen verhalen' van Tina Rahimy maakte hem dat op een indringende manier nog eens duidelijk. En hij leerde een nieuw begrip: temperamentvol onderwijs. "Het gaat om het temperaturen van spreken en het temperaturen van luisteren. Welke temperatuur hoor ik in iemands stem?"
Door Marinus van den Berg
“Rotterdam is een geweldige stad. Ik heb me er vanaf dag 1 in 1998 thuis gevoeld. Ik heb er vijftien jaar heel graag gewerkt en woon er in mijn nawerktijd nog heel graag. Rotterdam heeft steeds meer te bieden. Film, theater, concerten... er is vol op keuze.”
Dit soort stadspromotiepraatjes heb ik mezelf al heel wat keren horen geven als iemand vroeg hoe is Rotterdam. Ik heb ook wel weet gekregen van de moeilijke verhalen. Verhalen over kinderen die zonder ontbijt op school komen. Ik leerde Vanessa Umboh kennen die een lefhartige stem is voor deze kinderen.
Veilig
Aan de andere kant van het land begrijpen veel mensen niet hoe ik me in deze wereldstad thuis kan voelen. En in Rotterdam zelf zeggen mensen wel eens: “Je hebt een accent.” Maar dat heeft iedereen hier. Ik ben geen geboren en getogen Rotterdammer en dan ben je altijd wel een beetje een thuis-vreemde. In de tram hoorde ik een vrouw zeggen: "De Kruiskade, waar ze een grote Chinese supermarkt hebben, daar durf ik niet alleen in." Ze woont aan de rand van de stad. Het is niet altijd voor iedereen overal even veilig en er zijn straatjes waar ook de politie lange tijd niet graag kwam.
Toch voel ik me niet alleen thuis maar ook veilig in deze stad en in mijn woonwijk. Ieder jaar komt de gemeente met een onderzoek naar het veiligheidsgevoel. Maar de vraag kan gesteld worden of ik Rotterdam ken of ik deze stad ken. En wat voor een kennen dat dan is?
Levensverhalen
Die vraag kwam bij mij op. Niet na een nare gebeurtenis maar tijdens het lezen van een bescheiden uitgegeven boek dat ik pas kreeg: Verborgen verhalen van Tina Rahimy. Ik las het ademloos uit en ben er stil van. Tina Rahimy is een vrouw die geboren werd in Iran in de tijd dat daar de sjah werd verjaagd (Iraanse revolutie van 1979). Zij is doctor in de filosofie, met veel liefde voor Hannah Arendt, en als lector sociaal werk is zij verbonden aan de Hogeschool Rotterdam.
Ze laat me in haar boek weer anders naar de stad kijken en dus ook naar mezelf. Ze laat me opnieuw kijken naar de vraag wat eenzaamheid is. De schrijfster van dit boek stelt de vraag wat is goed onderwijs, wat is een goede leraar? Ik mag ook zelf nog vaak leraar zijn, spreken op uitnodiging. De lezer die deze vraag serieus neemt, krijgt een aantal levensverhalen te lezen die mij meerdere keren kippenvel gaven.
De verhalen gaan rechtstreeks naar je hart en stellen een vraag aan de oprechtheid van je aandacht voor anderen. De verhalen gaan in gesprek met je eigen pijn en je eigen kwetsbaarheid. Tina Rahimy vertelt welke vrouwen en mannen voor haar de richtinggevende inspiratoren zijn en zijn geweest. Ik leer een nieuw begrip: 'temperamentvol onderwijs'. Het gaat om het temperaturen van spreken en het temperaturen van luisteren. Welke temperatuur hoor ik in iemands stem?
Luisteren en kijken
Ze schrijft over communicabiliteit: het vermogen om te communiceren. Het gaat niet alleen om mooie begrippen maar het gaat nog meer om de vraag of je ook risico’s durft te nemen. Ze laat je opnieuw nadenken over de vraag wat professionele distantie is. Durven we echt een relatie met leerlingen, studenten aan te gaan en wat voor een relatie dan wel? Er is meer dan de ongewenste intimiteit waar de #metoo-beweging aandacht voor vraagt. Durven we echt te kijken naar hen die gezien worden als de drop-outs, als de leerlingen van wie men zegt dat ze moeilijk te handhaven zijn. Kunnen we de eenzaamheid van de kinderen maar ook van onszelf of van de collega’s zien?
Ik heb zoveel zinnen aangestreept in dit boek dat niet alleen voor mensen in het onderwijs van waarde is, maar dat ik graag aan zoveel meer mensen zou willen geven. “Leren kan je overal en nergens”, is zo'n aangestreepte zin. Ik ga weer anders luisteren en kijken en communiceren als ik door deze stad loop en reis met zoveel verborgen verhalen. Ik ga meer naar de temperatuur in de zinnen, de begroetingen en de soms korte verhalen luisteren.
----------------------
Tina Rahimy, Verborgen verhalen, Over leermeesters en inspiratoren, Ten Have 2019, 128 blz., € 14,99.
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
