“Verruiming, dat ervaar je door haar boek te lezen”, zegt Geertje Couwenbergh, columnist en schrijftrainer, over de bestseller van Natalie Goldberg, ‘Schrijven vanuit je hart’. Zelf schreef zij ‘Zin, Lust in je leven door schrijven’. Cees Veltman interviewde haar in de serie 'Mijn boek'.
Door Cees Veltman
“Als het goed is, verandert elk boek je leven weer anders in de verschillende levensfasen. Uiteindelijk heb ik mijn keus laten vallen op een boek van de Amerikaanse zenboeddhist en schrijfleraar Natalie Goldberg. Ze woont en geeft les in New Mexico. Het boek was voor mij een enorme eyeopener en het heeft mijn levenskoers compleet veranderd. Ik ben er schrijver door geworden.
Voor die tijd waren er natuurlijk ook schrijvers die mijn liefde voor boeken en literatuur hebben aangewakkerd, maar dit boek is bepalend voor mij geweest. Het kwam uit in de jaren tachtig en werd meteen een hit met meer dan een miljoen verkochte exemplaren. Dit jaar is de zevende druk in het Nederlands verschenen. Het wordt nog steeds veel verkocht.
Goldberg vertaalt haar ervaring met zen-meditatie naar schrijven. Ze benadert het schrijven als een manier om je eigen geest te ontmoeten, die te leren kennen en vertrouwen. Haar uitgangspunt is dat die wilde geest je schrijverschap bepaalt met al je zintuigen, organen, herinneringen en verlangens. Als je als schrijver geen relatie aangaat met je geest en geen inzicht hebt in hoe die werkt, kan schrijven iets angstaanjagends worden. Daarom gaat zij helemaal tot de bodem van wat schrijven is. Vandaar de betere Amerikaanse titel van haar boek: ‘Writing Down To the Bones’.
Er was me geleerd hoe ik moest schrijven. De regels, grammatica, leesbaarheid, dat soort zaken. Maar niemand had me geleerd hoe ik kón schrijven. Natalies boek deed me beseffen dat het rauwe fundament van schrijven het vermogen is om stil genoeg te worden, je geest onder ogen te komen en durven op te schrijven zonder van slag te raken. Dit had iemand me eerder moeten vertellen!
Nooit gebrek aan inspiratie
Het is een uniek en intens boek omdat zij put uit de zen-traditie. De basis van haar manier van schrijven is dat je je hand blijft bewegen. Zo ontmoet je geest het papier. Soms is het dan gewoon opschrijven wat er in je opkomt, maar doorgaans geeft zij zichzelf een opdracht. Geen hoogdravende opdrachten, het kan van alles zijn, willekeurig wat. ‘Beschrijf de handen van je moeder’ bijvoorbeeld. Meestal in tien minuten.
Goldberg raadt aan om alle dingen die je je voorneemt op een dag tevens als mogelijke schrijfopdracht te zien. Dan heb je nooit gebrek aan inspiratie. Deze schrijfmethode gebruik ik inmiddels ook al bijna tien jaar in mijn eigen schrijfprogramma’s en retraites. Dan begin ik heel simpel, niet met zulke grote onderwerpen als: mijn hoop, mijn verloren liefde of de relatie met je moeder. Daar kun je in mijn ervaring beter via een omweg bij terecht komen. Goldberg boort iets aan wat er nog niet was. Doordat zij zen en schrijven bij elkaar brengt, krijg je een soort alchemie. Iets daarvan heb ik ervaren toen ik mijn eigen schrijfboek schreef. Daarin breng ik het idee van schrijven en het idee van plezier hebben samen. Dat boek kwam gewoon door, in één keer, en bleek iets te raken bij lezers. Volgend jaar brengt mijn uitgever een hernieuwde en uitgebreide editie uit. Fantastisch als zoiets gebeurt. Voor mij is dat voor een groot deel aan Natalie te danken.
Je waarneming verandert
Door het schrijven kun je anders naar mensen gaan kijken. Je bent meer ‘aan’. Je neemt scherper waar wat er om je heen gebeurt, wat mensen zeggen en welke gebaren ze maken. Dat wordt opeens betekenisvol. Sinds het lezen van Goldbergs boek ervaar ik dat alles beschrijfbaar wordt. Het verruimt je blik zoals alle goede literatuur en kunst dat doet. Je kunt geweldige dingen op Netflix zien of op televisie, maar lezen vertraagt je en brengt je er eerder toe je in anderen te verplaatsen. Tegelijkertijd heeft Goldbergs manier van schrijven iets alledaags en magisch. Die manier verbindt en heeft dus met je ervaring van het leven zelf te maken.
Fantastisch
Zelf beschouwen boeddhisten hun levensinstelling vaak niet als religieus omdat ze geen standpunten innemen over het ontstaan van de schepping of over God. Dat geeft veel ruimte. Ik heb wel altijd behoefte gehad aan God, als je het zo kunt noemen, en daarom is het boeddhisme voor mij geen eindstation, maar het zenboeddhisme is wel fantastisch om je eigen geest te leren kennen. Het niet-weten en het weten dat je het niet weet, heeft ook met mysterie en verbinding te maken. Goldbergs boek wordt daarom meestal spiritueel genoemd. Ik gebruik dat woord niet vaak, want ik snap zelf niet goed wat ik ermee bedoel.
Het is de taak van een goed boek je veranderd achter te laten, vind ik. Je wordt er milder van, inclusiever. Je kunt je meer in andere mensen inleven. Dan ervaar je ook dat wat je eerst van minder belang achtte, verwerpelijk of zelfs waardeloos, toch je leven heeft verrijkt. Ineens houdt je vooroordeel tegen bepaalde subculturen, historische periodes of ideeën geen stand. En dat gegeven maakt literatuur heilig, vind ik.”
--------------
Natalie Goldberg, Schrijven vanuit je hart, de kunst van creatief schrijven, Altamira, 2018, 196 blz., € 12,99
Geertje Couwenbergh, Zin, Lust in je leven door schrijven, AnkhHermes, 2011, 141 blz., € 15,99
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
