" ‘De profeet’ is een lijfboek voor mij naast de Bijbel”, zegt Mounir Samuel, politicoloog, Midden-Oostendeskundige, schrijver en theatermaker. 'De profeet' van Kahlil Gibran (1883- 1931) is een van de bekendste spirituele boeken van de twintigste eeuw. Samuels nieuwste boek is ‘Noodzakelijke gesprekken, reflecties op een nieuwe wereld’.
Door Cees Veltman
“‘De profeet’ is een heel bekend boek, wereldwijd een van de meest verkochte boeken ter wereld en ook in Nederland geliefd. Zelfs bij atheïsten. Mijn ongelovige vrienden vinden Gibran fantastisch. Atheïsten vormen trouwens maar een heel kleine minderheid in de wereld, ze hebben een uitstervende godsdienst volgens mij.
Het boek wordt veel gebruikt bij belangrijke momenten in het leven, bij geboorte, huwelijk en dood. De profeet beantwoordt vragen hierover, maar ook over werk, eten, waarheid en bezit. Wie van zijn bezit iets weggeeft, geeft slechts weinig, echt geven is jezelf geven, ongevraagd. Werk is zichtbaar gemaakte liefde, zegt hij. Als je niet met liefde werkt, kun je beter gaan bedelen.
De profeet zegt ook: je dagelijkse leven is je tempel en je religie, maar dat spreekt mij wat minder aan. Ik houd meer van zijn teksten over de liefde. Ja, je lichaam is de tempel van de heilige Geest en je leven is je getuigenis. Ik wil niet een geloof op zondag. Iedere dag moeten we ons afvragen: hoe dien ik nu, wie eer ik, voor wie leef ik? De Bijbel bestaat uit 66 boeken en wij zijn het 67 ste boek. Ons leven is boek 67.
Liefde is geen contract
Gibran zegt ook dat je van liefde geen contract moet maken en dat liefde de enige vrijheid ter wereld is. 'Als je veel van iemand houdt, laat haar gaan, komt ze terug dan is ze de jouwe, zo niet, dan is ze dat nooit geweest.’ Mijn roman ‘Liefde is een rebelse vogel’ en zelfs mijn leven zijn volledig op die gedachte gebaseerd: durf vertrouwen te hebben in de ander en in God. Forceer vertrouwen niet, want je kunt liefde niet afdwingen.
Ook in mijn laatste boek ‘Noodzakelijke gesprekken, reflecties op een nieuwe wereld’ dat net is verschenen, komt Gibran meerdere keren terug. Zijn we bereid de noodzakelijke gesprekken in onze samenleving aan te gaan? Dat zou deuren openen en nieuwe zuurstof, opluchting en bevrijding brengen. Ik interview hierin mensen onder andere over God en religie, klimaatcrisis, Black Lives Matter, gender, de zorg en het onderwijs.
Gibran zegt dat ‘zoals liefde je kroont, ze je ook zal kruisigen.’ Het noodzakelijke gesprek is niet voor de zwakken van hart. Een echte ontmoeting en emotionele intimiteit zijn doodeng en confronterend. Want als we een ander echt ontmoeten, wordt ons zelfbeeld beproefd. Dat geldt voor het individu, maar ook voor de samenleving als geheel. Maar o, die bevrijding!
Een diepzinnig, bijna metafysisch citaat vind ik ook nog: ‘Als je liefhebt, moet je niet zeggen dat God in je hart is, maar: ik ben in het hart van God.’
Gibran brengt Oost en West samen
Gibran was een Libanees die het kruispunt van twee werelden beschrijft: de oosterse mythen uit zijn jeugd en de westerse verlichting en tolerantie die hij in de Verenigde Staten als kunstenaar omarmde. Hij brengt, als een vrije denker die over grenzen en verschillen heen keek, Oost en West samen. Hij zocht op een overstijgende manier naar de essentie van het leven.
Gibran was een oosterse christen – wat weinig mensen in het Midden-Oosten weten – en was beïnvloed door het soefisme. Als je zijn boek goed leest, komt Jezus aan het woord. Het is een begenadigd werk dat religie overtreft. Gibran geloofde niet per se in de goddelijkheid van Jezus, maar vooral in zijn menselijkheid. Hij noemde hem de Nazarener. In zijn boek ‘Zand en schuim’ schrijft hij: ‘Eens in de honderd jaar ontmoet Jezus van Nazareth in een tuin op een van de heuvels van de Libanon de Jezus van de christenen. Zij spreken daar lang met elkaar. En iedere keer gaat Jezus van Nazareth weg met de woorden: ‘Mijn vriend, ik vrees dat we het nooit, nooit eens zullen worden.’ We hebben van Jezus Christus immers een politiek-religieus en commercieel product gemaakt. Vooral in de Verenigde Staten zien we dat Jezus’ naam wordt ingezet voor het verdedigen van politieke agenda’s, voor xenofobie, homofobie, oorlog en racisme.
Zijn tijd ver vooruit
Ook met zijn andere werk inspireert Gibran door zijn verzet tegen kolonialisme, slavernijverleden, onderdrukking van het Midden-Oosten en in het algemeen tegen de imperialistische rol van het Westen in de wereld. Hij was een activistische politicoloog en filosoof, zijn tijd ver vooruit, wiens ideeën door te trekken zijn naar Martin Luther King en Black Lives Matter. Zijn taalgebruik is zo eenvoudig en gevrijwaard van poespas, dat het actueel en niet verouderd aanvoelt, in tegenstelling tot veel boeken uit zijn tijd. Hij raakt de essentie in de mens. Of je nou zwart bent of wit, man of vrouw, het maakt allemaal niet uit, zodat ieder mens zich door zijn werk getroost en geïnspireerd kan voelen, ontdaan van alle identiteiten en lagen.
Gibran schreef veel essays waaronder een prachtige ode aan Libanon vanuit de Verenigde Staten en zijn beste werk over de Verenigde Staten vanuit het Midden-Oosten. Ik noem het Midden-Oosten overigens liever West-Azië vanwege de koloniale geur die aan de naam Midden-Oosten kleeft. Afstand van het onderwerp komt de kwaliteit van boeken vaak ten goede. Voor mij is het werk van Gibran het hoogste ideaal wat een schrijver kan bereiken.”
-------------------------------------------------------------------
Kahlil Gibran, De profeet, Synthese, 80 blz., € 12,50
Kahlil Gibran, Jesus, the Son of Man, Createspace, 170 blz., € 11,99
Kahlil Gibran, Zand en schuim, Servire, 45 blz., € 14,50
Mounir Samuel, Noodzakelijke gesprekken, De Vrije Uitgevers, 271 blz., € 19,95 (E-book 12,50)
Mounir Samuel, God is groot, Jurgen Maas, 279 blz., € 14,95
Mounir Samuel, Liefde is een rebelse vogel, Jurgen Maas, 302 blz., € 15,45
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
