Tien geboden van Guus Kuijer niet bijster origineel

In zijn serie ‘De Bijbel voor ongelovigen’ hervertelt schrijver Guus Kuijer de verhalen van de Bijbel. Deel 2 van deze driedelige serie is genomineerd voor de Ako Literatuurprijs. Maar welk (on)geloof houdt Kuijer zelf zijn lezers voor, zo vroeg dagblad ‘Trouw’ zich van de week af. De krant distilleerde uit zijn werk ‘de tien geboden van Guus Kuijer’. Zijn deze geboden wel zo bijster interessant?

Door Theo van de Kerkhof

In Trouw las ik eergisteren de tien geboden van schrijver Guus Kuijer (gebod I: God bestaat niet; gebod VII: Geloof is gebaseerd op angst).

Kuijer is bekend van kinderboeken zoals die over Madelief en Polleke. Maar hij schrijft ook voor volwassenen en de laatste jaren richt hij zich op het project “De Bijbel voor ongelovigen”. Deel drie verscheen afgelopen voorjaar en deel 2 van die serie is nu genomineerd voor de Ako Literatuurprijs.

Kuijer is ongetwijfeld een goed schrijver en verteller, maar is hij ook een origineel denker? Misschien toch niet in alle opzichten. Een aantal van zijn ‘geboden’ gaan in de richting van de clichékritiek dat gelovigen vooral dom, onnadenkend, bang, laf en fanatiek zijn. Althans, dat is wat Trouw als highlights uit zijn werk distilleert. Maarten ’t Hart, Jan Wolkers, W.F. Hermans, allemaal auteurs die wat af te rekenen hadden. Maar hebben we dat onderhand niet een beetje gehad?

Is het anno nu niet origineler om het mysterie van het leven te benadrukken? Om te zeggen: het leven kent een ‘diepte-dimensie’? Alledaags gesproken: in de werkelijkheid toont zich een zin (betekenissen, waarden) die ons overkomt. Religieus gesproken: in de werkelijkheid toont zich de dimensie van God. Nee, dan ben je nog niet bij de God van de Bijbel, maar de ervaring van zin zou toch minstens enige twijfel kunnen stichten ten aanzien van de noodzakelijkheid van een a-religieus wereldbeeld. In ieder geval had ik spontaan de neiging enkele van Kuijers geboden (niet alle!) te herschrijven. Hier mijn commentaar (zie cursief).

Tien geboden van Guus Kuijer  

I God bestaat niet

Zin bestaat, dus waarom zou er dan niet zoiets als God kunnen bestaan?

II De mens leeft van illusies en zelfbedrog

De mens is met vallen en opstaan in staat waar en onwaar, en goed en kwaad te onderscheiden.

III Je bent verantwoordelijk voor je eigen daden

Uiteraard; niets op aan te merken.

IV Blind geloof leidt tot brokken

Eens; vinden veel gelovigen overigens ook.

V Pas op voor theologen

…en voor verzekeringsagenten, schoorsteenvegers en kinderboekenschrijvers. Maar belangrijker: voorafgaand aan het ‘oppassen’ gaat een houding van onbevangenheid en openheid.

VI Wantrouw iedereen die spreekt namens God

Zeker, eens; vindt God volgens mij ook ;)

VII Geloof is gebaseerd op angst

Geloof is gebaseerd op intuïtie plus waarnemen plus goed nadenken.

VIII Toon begrip voor elkaar

Eens, zie gebod V.

IX Geniet van het leven

Eens, al laat zich dat moeilijk gebieden (en is 'genietdwang' nogal deprimerend).

X Liefde overwint alles

Eens; hangt 'gebod' X niet nauw samen met het herschreven gebod I (God bestaat)?