Vlaggen

"Ik ben geen zuurpruim", zegt Marinus van den Berg "Ik kijk graag naar die vlaggen uit zolderkamers met daaraan schooltas of rugzak." Maar het voortdurende vlaggen stoort hem. Het devalueert. De nationale driekleur staat nu in de Tweede Kamer. Wat zou het effect zijn als naast die vlag, de wit-gele Flag of Compassion zou komen te hangen?

Door Marus van den Berg

Al meerdere jaren kijk ik vanuit mijn huis, 10-hoog, naar de nationale vlag boven op een van de terraswoningen. Die vlag hangt daar dag en nacht. In de avond wordt ze verlicht.

Ik leerde eerder in mijn leven dat de vlag bij zonsondergang binnengehaald moest worden en ook dat de vlag bij hijsen en dalen de grond niet mocht raken. Navraag heeft me geleerd dat de vlag ook in de avond en de nacht buiten mag blijven als de vlaggenstok verlicht blijft.

Die altijd wapperende vlag (of slap vaatdoekje op een natte mistige windloze dag) was en is me een beetje teveel en doet voor mij ook afbreuk aan de waarde en de betekenis van de vlag.

Koningshuis

Ik ben op een boerderij opgegroeid en wij hadden geen vlag. Mijn vader was agrarisch maar had geen nationalistische gevoelens bij eigen grond. Hij had ook niet veel met het koningshuis. Hij zou niet komen kijken als ze in de buurt zouden komen.

Ik keek al vroeg wat anders naar het koningshuis. Het waarom vraagt om nader zelfonderzoek. Misschien omdat ik al snel moeite had met alleen de plattelandse horizon en een overstijgende wereld zocht. Zoals ook de kerk een andere huiskamer was, waar anders gebeden werd dan thuis.

Ik was onder de indruk van het vieren van Koninginnedag in Wijhe met een plein vol kinderen, de burgermeester, het hijsen van de vlag, het volkslied en de tocht door het dorp. Een feestdag in een tijd waarin nog niet gezegd werd dat elke dag een feestdag is.

Later in mijn leven raakte ik onder de indruk van de vlag die halfstok ging op 4 mei en bij dagen van nationale rouw zoals na het overlijden van prins Claus. Ik keek naar het hijsen van de vlag die niet in top ging bij het herdenken van oorlogsslachtoffers en The Last Post ontroerde me. Nu hoor ik dat The Last Post ook geblazen wordt op 2 novemberherdenkingen die weinig met de oorlog te maken hebben en ik merk dat me dat stoort. Is er geen andere muziek…?

Alle dagen taartjesdag

Mijn vader had er moeite mee dat er steeds meer feesten kwamen en alle dagen taartjesdagen werden. In mijn kindertijd was een koekje op zondag zelfs nog niet vanzelfsprekend. Overdaad schaadt en dat is ook mijn vraag bij die dag en nacht gehesen vlag. Ook de vlaggenstok zonder vlag heeft verwijzende betekenis. Waar iets of iemand niet is, is iets of iemand ook. Ook leegte en gemis verwijzen.

De vlag in top of halfstok heeft voor mij een bijzondere betekenis, zoals ook zondag voor mij nog altijd een andere dag is. De vlag accentueert.

Ik ben geen zuurpruim en ik kijk graag naar die vlaggen uit zolderkamers met daaraan schooltas of rugzak. Er is iemand geslaagd. Vooral vieren. Ik geniet van de vlag bij een huis waar een jubileum wordt gevierd. Maar het is dat altijd vlaggen, hangende of staande, dat me stoort en waardoor de betekenis slijt. Het leven is niet elke dag een feest en soms is het leven lange tijd geen feest. Tegenslag op tegenslag.

Nationale identiteit

Nu hangt de nationale vlag in de Tweede Kamer. Nationale identiteit is een thema geworden en dat betekent dat de vanzelfsprekendheid daarvan verdwenen is.

Op de dag nadat deze vlag haar plaats in de Tweede Kamer had gekregen was ik gastspreker in een klein Overijssels kanaal dorp. Uitgenodigd door twee lokale ouderenbonden, de protestantse en de katholieke. Beide komen op hun wijze op voor de belangen van ouderen die alsmaar ouder worden. Het was een historische dag want dit was in dit dorp de eerste keer dat ze samen kwamen in een zaal.

Deze eerste keer in het katholieke parochiecentrum en ik hoorde het vermoeden dat voor sommigen daarom de drempel te hoog was. De voorzitters spraken over respect met ruimte voor eigenheid en verschillen.

Het liet me nadenken over het verschil tussen uitsluitende en insluitende identiteit, maar ook over de vraag wie wordt er gediend met welke identiteit? Zijn samenwerkende ouderenbonden er om samen sterker te zijn en voor wie willen ze zich dan sterk maken? Alleen voor de eigen leden of voor alle ouderen in dit dorp los van hun kerkelijke gezindheid of betrokkenheid. Zonder een ouderenpartij te worden?

Kunnen en durven we, niet uitsluitend maar open insluitend, naar iedereen te luisteren en wantrouwen om te zetten in oordeelloze openheid? Identiteit heeft alles te maken met elkaar zien, naar elkaar kijken, met dienstbaarheid aan de ander en staat zo bekeken dwars op angstig machtsdenken.

Flag of Compassion

Ik had er spijt van dat ik niet een vlag die al jaren in mijn huis ligt, meegenomen had. Het is een witte vlag met een golvende gele baan, die doet denken aan de vlag van Vaticaanstad, waar nu de paus van de compassie inspireert. Het is The Flag of Compassion van kunstenaar Rini Hurkmans. De vlag van barmhartigheid en erbarmen.

Er is identiteit met en er is identiteit zonder compassie. Wat zou het effect zijn als die vlag naast de nationale vlag in de Tweede Kamer zou hangen? Misschien kunnen de ouderenbonden die ook een vlag hebben deze vlag naast hun vlag hangen. Dan weten we waar zij voor staan: niet allereerst voor het eigen belang maar voor de belangen van allen, de kwetsbaarsten in het bijzonder. The Flag of Compassion kan inspireren om door de bril te lezen van onder meer die ouderen die langzaam onzichtbaar dreigen te worden en niet meer serieus gehoord worden.

Voor meer informatie over de vlag van compassie verwijs ik naar www.flagofcompassion.com.