Vriendelijkheid onderweg

Zeker, het bestaat: calculerende vriendelijkheid, vriendelijkheid voor eigen baat, opgesmukt, aangeleerd, getraind. Maar waar het op aankomt, zegt Marinus van den Berg: “Er is ook eerlijke vriendelijkheid die echt is, uit het hart, van binnenuit. Die vriendelijkheid verbindt.” En daarover wil hij verhalen: natuurlijke vriendelijkheid die een “zachtaardige afdruk” maakt.

Door Marinus van den Berg

Veel reizen, vaak op uitnodiging, veel van huis zijn, voelt soms ook wat eenzaam. Je bent afgesneden van ’t alledaagse vertrouwde. Je slaapt soms in een vreemd bed en rust minder uit. Je bent op onbekende plaatsen. Je eet niet thuis. Wat is ’t dan mooi meegenomen als je onderweg vriendelijke mensen ontmoet. Ik bedoel niet de mensen die je hebben uitgenodigd, die je soms wel en soms niet kent, maar de ‘zomaar’ mensen. Een conducteur in tram of trein, een buschauffeur, een medewerker in de Broodzaak waar ik koffie haal, bij de Albert Heijn die me met betalen helpt, een medewerker van de AKO-winkel, die nog niet wist dat Bob Dylan de Nobelprijs voor de Literatuur had gewonnen en ook nog niet een boekje met zijn teksten had gezien.

Dylan die ik vooral ken van dat antwoord dat blaast in de wind. The answer is blowing in the wind. Of die jongeman die ik in Rijswijk de weg vraag en het voor me op zoekt op zijn iPhone. Of de vriendelijke medewerkers van Starbucks in Amersfoort als ik moet wachten op bus 52. Voor hen schreef ik de tekst ‘Vriendelijkheid’ (zie hieronder) en gaf die aan hen. “Hangen we aan ons prikbord”, zegt een van hen. Ook vriendelijkheid moet gewaardeerd en gecomplimenteerd worden.

Naïef?

Iemand zegt: “Ze zijn heel erg getraind om vriendelijk te zijn” en voegt eraan toe: “De koffie is er ook wel behoorlijk duur.” Was het alleen maar opsmuk, getrainde vriendelijkheid, duurbetaalde, professionele vriendelijkheid? Ben ik te naïef en heb ik onvoldoende gezonde achterdocht? Ik lees en hoor ook van vriendelijke overvallers. Vriendelijke mensen aan de deur bij ouderen die hen vervolgens beroven. Ouderen die daarom geen deuren meer openen en zeker als het donker wordt niet meer buiten durven te komen.

De buschauffeur die me naar mijn bestemming brengt, zucht over de onvriendelijkheid die ze in haar werk tegenkomt. Mensen die proberen zwart te rijden, jongeren die wel bellen maar niet uitstappen, belpesten, jonge voetballertjes die meerdere haltes voor ze uitstappen al uitchecken. Ze vertelt ook van een groep scholieren die niets zeggen op een na, op eentje na. Zij vraagt of zij met zijn mobiel zijn ouders mag complimenteren omdat hun zoon bij het instappen ‘hoi’ zegt. De anderen horen het en gniffelen, verlegen of beschaamd, maar als ze uitstappen zeggen ze allemaal “hoi, mevrouw, mooie dag.” Een beetje opvoeden en zelf het goede voorbeeld geven noemt ze dit.

Regionale buschauffeurs schijnen vriendelijker te zijn dan stadschauffeurs. Ik heb het niet onderzocht, maar weet wel dat je als reiziger kunt bijdragen aan het verschil. In de middag van deze dag, tijdens een les die ik te geven heb, vertelt iemand van hun nieuwe Syrische buren. Over hun vriendelijkheid, hun gastvrijheid en dat ze gevraagd werden te komen eten. Het wordt een dag met veel ‘zomaar’ vriendelijkheid onderweg.

Oude KLM-koffertje

Vriendelijkheid helpt ook bij tegenslag. Al is het maar een ogenschijnlijk kleine en te overkomen tegenslag. Terug op het Centraal Station van Rotterdam en verlangend naar huis en mijn terugkom ritueel, zoals een wierookstokje branden, kaarsjes en muziek, ontdek ik dat ik mijn oude KLM-koffertje dat ik op een Koningsmarkt kocht, ergens heb laten staan. Was het bij de Albert Heijn of bij de AKO waar ik Hoe lang nog zwijgen van Fidan Ekiz (2) en Zonder roken bij mij geen poëzie van Remco Campert (3) kocht. Wat te doen nu? Terugreizen? Twee NS-medewerkers gaven me het advies naar het Info- en Servicecentrum te gaan. Mijn wachtnummer was 2014 maar het ging vlot. Ik vertelde mijn verhaal en Nicolette – ze vertelde haar naam – belde met Utrecht. Ik moest maar even wachten. “Wilt u koffie….?” vroeg ze. Ze haalde koffie en al na drie kleine slokken wenkte ze me. Het koffertje was gevonden en ik kon het binnen drie dagen halen bij het Info- en Servicecentrum in Utrecht CS. Ze schreef het nummer van mijn NS/OV-kaart op en nog wat meer gegevens. Thuisgekomen las ik op een mail van de NS over het opsporingsbericht.

Hoe lang nog zwijgen? “Niets doen is geen optie in deze tijd”, lees ik in het begin van het genoemde boekje van Fidan Ekiz en haar laatste zin is: “We moeten blijven geloven in een Nederland waarin verbondenheid mogelijk is.” (2)

Zeker er bestaat calculerende vriendelijkheid, vriendelijkheid voor eigen baat, opgesmukte vriendelijkheid, aangeleerde vriendelijkheid, getrainde klantvriendelijkheid, maar er is ook eerlijke vriendelijkheid die echt is, uit het hart, van binnenuit. Die vriendelijkheid verbindt en over die vriendelijkheid wil ik verhalen.

Natuurlijke vriendelijkheid

“Had je een goede dag?”, vraag ik aan een jongeman met zwart haar en een zwart ringbaardje en een oortelefoontje. Ik groette hem in tram 25 en hij groette terug. Ik aarzelde even en vroeg toen naar zijn dag. Hij had gewerkt. In een schoenenzaak met vooral dure schoenen. Tot aan 3000 euro. Die had hij vandaag niet verkocht. Maar het was wel druk geweest en er waren heel wat duren schoenen verkocht. “Mensen die het ervoor over hebben.” Hij was afgestudeerd aan het grafisch lyceum en wilde verder in de mode. We spraken even over de werking van mooie verpakkingen. Te mooi om weg te gooien heette een expositie over dozen uit Japan in het Leidsch Sieboltmuseum. Aan zijn accent te horen was hij misschien wel in Nederland geboren maar zijn ouders niet. Ik vroeg niet naar zijn afkomst. Ik voelde in zijn stem een natuurlijke vriendelijkheid die er ook was als hij niet werkte in die dure schoenenwinkel. Vriendelijkheid maakt een zachtaardige afdruk.

(2)    Fidan Ekiz, Hoe lang nog zwijgen, pleidooi voor het radicale midden, CPNB 2016-

(3)    Remco Campert, Zonder roken bij mij geen poezie, Bezige Bij 2016

Vriendelijkheid

Vriendelijkheid
kost niets

Vriendelijkheid
is gratis slagroom

Vriendelijkheid
is gezellig

Vriendelijkheid
verdrijft zure regen

Vriendelijkheid
verbetert de wereld

De wereld is
van iedereen

Vriendelijkheid
is voor iedereen.

 

Marinus van den Berg, 15.10.2016 bij Starbucks in Amersfoort