Wat doe jij met kerst?

De vraag ‘wat doe je met de kerst?’ is niet meer de vraag of je ook naar de kerk gaat. Het is eerder de vraag: 'Blijf je thuis of ga je weg?' En ook: 'Ben je alleen of ben je samen?' Soms een moeilijke vraag waarbij achter ieder antwoord wel een verhaal schuil gaat. Laten we elkaar verhalen vertellen over wat we missen of waar we naar verlangen. Laten we verhalen vertellen van hoop en wat minder praten in de oneliners van de verlamming.

Door Marinus van den Berg

Hij gaat naar München, zijn zus naar Drenthe naar een huisje. “Je kunt daar zo mooi wandelen.” Zij, van de alternatieve cakebar Sharp Sharp nabij Rijnhaven die zulke bijzondere lekkernijen maakt, gaat naar Zuid-Afrika. Haar ken ik, de anderen had ik nooit eerder gezien. Ikzelf ga naar Nijverdal, vertel ik, waar je ook mooi kunt wandelen.

De vraag ‘wat je met de kerst gaat doen’ is de vraag: ‘Waar ga je heen?’  ‘Of blijf je thuis?’ Het is ook de vraag bij wie of met wie ben je? Wie komt er op bezoek en naar wie ga je toe?

“Zondag komen onze ouders hoorde ik een man zeggen.” Hij klonk als iemand die er meer naar uitzag dan tegenop zag. Mijn ouders zijn er niet meer en evenmin de ouders van de vrienden met wie ik aan tafel zal zijn, flitste door me heen. Nog maar enkele jaren geleden waren ze er nog bij en nu zullen alleen hun namen genoemd worden. Nog van één leeft de moeder maar ook hij zal niet bij haar zijn.

Gemis

In een van de kerstkaarten lees ik: “De nieuwe vrouw van onze schoonzoon is een goede moeder voor de kinderen en onze schoonzoon is een lieve man, die ons altijd hartelijk ontvangt. Alleen ze komen wat weinig hier.” De opgroeiende kleinkinderen zijn de kinderen van hun overleden dochter. Met de kerst wordt dat weer extra gevoeld en er zijn steeds verwachtingen die niet meer vervuld worden. Hun schoonzoon heeft een zaak die veel aandacht vraagt. Hij is een zeer sociaal mens. Ze hebben daar begrip voor. Het verstand is niet altijd daar waar het gemis is, het verlangen en het gevoel.

Zoveel verhalen waarom de vraag ‘wat doe je met de kerstdagen?’ – vaak feestdagen genoemd – een moeilijke vraag kan zijn. Niet iedereen heeft onderdak. Een neef heeft een lunch in een restaurant afgesproken voor zijn 83-jarige ongehuwde oom die alleen woont na het sterven van zijn elf jaar oudere zus. Hij is op de 24-ste jarig. Op de dagen daarna zal hij alleen zijn op een tweede etage van zijn woning die in 1941 zeer modern was.

Gratis kerstdiners

In de krant lees ik over steeds meer gratis kerstdiners voor ouderen die eenzaam worden genoemd. Wie bepaalt dat? Die diners zijn allemaal vóór de kerstdagen! Maar laat ik de waarde van deze initiatieven niet voor anderen invullen. Zelf zal ik ook dit jaar met oud en nieuw weer alleen zijn. Dat is mijn eigen keuze en ik bereid me erop voor. Ik hoef niet alleen te zijn. Dat is weer anders dan wanneer het je overkomt, of voor het eerst alleen bent en geen keuze hebt. Of niet weet hoe je je kunt voorbereiden. Ook alleen zijn vraagt om voorbereiding.

De vraag ‘wat doe je met de kerst?’ is steeds minder de vraag of je ook naar een kerkdienst gaat. Zelf hoop ik ook dit jaar weer rond vijf uur op het ereveld in Holten te zijn, voor de Canadezen die hier hun leven verloren. Om de mensen van voor mijn geboorte (1947) te bevrijden van duistere machten. Kinderen van 11 –12 jaar zullen bij al die graven een licht plaatsen dat tegen de wind bestand is. Een devotielicht. De Last post zal geblazen worden en daarna is het stil. Annemiek Punt maakte een krachtig raam voor het naastliggende gedenkcentrum.

Verhalen

In de middag zag ik de film The Salesman. Wraak brengt geen toekomst is de boodschap, maar ze laat ook zien hoe zwaar het kan zijn om aan te zien als je meest geliefde met grof geweld is beschadigd. Een heftige film in dagen waarin je de kerstgedachte over vrede overeind wilt houden. Zoals die jongeman die graag een zorgeloze kerst in München wil, zei.

“Duitsland reageert behoedzaam”, kopt NRC vandaag. Dat hebben we nodig en niet elkaar opjuinen. Ik schrijf in mijn dagboek nog een korte tekst over het goede vandaag doen en je niet laten beheersen door de angst voor morgen of volgend jaar. Wij, op de kortste dag daar in alternatieve cakebar Sharp Sharp, wensten elkaar het goede voor de dagen die komen. Laten we elkaar verhalen blijven vertellen en geen oneliners die verlammen. “Verhalen kunnen verbinden en begrip kweken”, zei de jongeman die naar München gaat. Kerstmis gaat over een verhaal dat me blijft verbijsteren, verbazen en verwonderen.

Engel van de hoop ondanks alles

 

Ondanks alle onvoorstelbare geweld

Ondanks alle verlammende angst

Ondanks alle vluchtelingen

Ondanks alle gitzwarte dagen

Ondanks alle brutale havikken

Ondanks alle meedogenloosheid

Ondanks alle vuurballen in de wereld

Spelen we

de bal van de hoop

De bal van de hoop

ondanks alles

De engel van de hoop

laat de wereld niet over

aan de wanhopigen.