Weesfiets

Marinus van den Berg hoorde een mooi woord: 'weesfiets'. Zo'n fiets krijgt een zegel van overheidswege. "Ik nam het woord 'weesfiets' mee naar huis als het opmerkelijkste woord van de dag. Er zijn misschien veel meer wezen dan ik vermoed. Maar nog meer wezen die het zegel verbreken en doorleven, doorfietsen op een wrakke fiets. Er is geen naam voor. Mensen die leven van compassie, barmhartigheid en de hoop dat ze thuiskomen in het huis van de Barmhartige."

Door Marinus van den Berg

Ze werken eraan dat de stad zo schoon mogelijk is. Zeker in die delen van de stad waar veel toeristen komen. Rotterdam wil haar pronkkamers, pronkruimtes zo schoon mogelijk presenteren. We hadden thuis vroeger ook een zogenaamd nette kamer. Die zag er heel anders uit dan de woonkamer van alledag. In die nette kamer werd de pastoor ontvangen en ‘hoge’ visite of bezoekers met wie iets speciaals besproken moest worden waar geen kinderen bij hoorden.

De parkeerruimte tussen Hotel New York en het Fotomuseum is geen pronkruimte maar er passeren wel veel toeristen. Vandaag, donderdag, was het cruiseschip de Aida Prima weer aangemeerd. Elke week is ze hier een dag en een nacht. Ik was op het Deliplein bij Koefi Soefi uitgenodigd voor een lunch. Ze maken er heerlijke tosti’s.

Verglijden van de tijd

We praatten over de uitvaart, het leeghalen van het appartement in het tehuis en al eerder het leegruimen van het huis waar hun ouders jaren hadden gewoond. Het huis was verkocht, was heringericht en werd opnieuw bewoond. De hoge bomen waren uit de tuin gehaald. Het was mooi gedaan, werd me verteld. We spraken over, zoals een schoonzoon zei, het verglijden van de tijd. Je wordt ouder en ouder en soms worden ouders zeer oud, maar op een dag ben je wees. Soms – tegenwoordig steeds vaker - overleven ouders hun volwassen en ook al ouder wordende kinderen.

We spraken erover hoe moeilijk het kan zijn om daar samen over te praten. Om samen gevoelens van gemis en verdriet te delen. De tijd van zwijgen en berusten heeft niet veel taal nagelaten. Ze kwam niet veel verder dan de religieuze taal van 'de mens wikt maar God beschikt'. Maar ja, de religieuze taal wordt bijna niet meer gesproken. In uitvaartdiensten durven pastores/predikanten/priesters soms de naam van God niet meer te noemen had ik die ochtend in een inspirerend en prikkelend boek gelezen. (1) Ik kreeg even het gevoel dat het berispend werd gezegd: gij priester zult altijd over God spreken.

De taal van 'Gods wil' is niet meer vanzelfsprekend, is vreemd en roept verzet op, heeft zelfs wonden geslagen. Nog maar enkelen zijn er vertrouwd mee en het vraagt om innerlijke ruimte om niet oordelend maar open te luisteren. Dat bleek ook in de ochtend toen ik met verpleegkundigen stilstond bij spirituele vragen en ervaringen in de zorg bij het levenseinde. Hoe ga je om met iemand die zo anders gelooft dan jijzelf? Met iemand die een heel andere kijk op leven en dood heeft? Zijn we in deze tijd van 'de dood van God' wezen geworden en waar vinden we dan een thuis? Of leven we allemaal in een weeshuis? Kunnen we elkaar nog verstaan?

Weesfiets

Via de Rijnhavenbrug liep ik in de richting van de metro aan het Wilhelminaplein. Op de al genoemde parkeerplaats zag ik twee stadsbrigadiers bij enkele fietsenrekken met aftandse fietsen staan. “Daar haal je de Tour de France niet mee”, zei ik kijkend naar een fiets, die zij een wrak noemden. Ze verstonden de humortaal. De banden waren leeg, de velgen en lampjes waren stuk. “Dit is een wrak en die zal worden afgevoerd”, zei een van de twee.

De andere man in uniform bleek in opleiding te zijn. Er stond ook een fiets met regenboogkleuren. Ook die zag er gehavend uit. “Dit noemen we een weesfiets”, zei de man. “Ik maak er nu een foto van en dan moet er een gemeentelijk besluit komen dat mij toestemming geeft om deze fiets te verzegelen. Dan blijft ze nog een week hier staan en als het zegel dan niet verbroken is, kan ze afgevoerd worden. We willen het hier netjes houden in dit gebied met aantrekkend toerisme.”

Het klonk me redelijk in de oren. Ik leerde een nieuw woord: 'weesfiets'. Te onderscheiden van de 'hinderlijke geplaatste fiets'. Ook een term die ik niet kende. Ik ken mensen die in weeshuizen zijn geweest. Niet al die huizen waren verkeerd maar er waren er ook waar een kind later als een wrak uit vertrok, zoals ook uit seminaries en katholieke internaten. De commissie-Samson schreef erover. Er werd vaak wel van en over God gesproken maar er was geen compassie.

In die uitvaart waarover we spraken hadden we geluisterd naar het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Een regen-boogverhaal. Het leven van de overledene was geïnspireerd door zorg en barmhartigheid. De kinderen die wees waren geworden en ook anderen die er waren hadden troost ervaren in deze dienst. Een van hen was vandaag op de fiets gekomen en vertrok wat eerder om op tijd op haar werk te zijn.

Tegen alle verwachtingen in

Op het einde van de dag bezocht ik in EMC (Erasmus Medisch Centrum) een veertigjarige die al zo een dertig jaar leeft met de gevolgen van meerdere hersenoperaties vanwege een zogenaamde goedaardige tumor. Hij heeft al heel wat artsen en vele anderen verwonderd. Hij is er tegen alle verwachtingen in nog. Hij hoopt met twee nieuwe heupen weer te kunnen fietsen. “Om naar zijn tante te kunnen gaan voor thee.” Hij heeft een zeer lieve Filipijnse vriendin. Ze zijn geen van beiden wees. Van beiden leven nog ouders. Ze vertelden me verhalen over ingrijpende ervaringen zoals de moord op een zwager in de Filipijnen die ze maar moeilijk kunnen delen.

“Als het zegel van zo een weesfiets binnen een week wordt verbroken en de fiets misschien weg is, dan verandert de status van die fiets. Daarvoor is geen naam...”, zei de man. Ik nam het woord weesfiets mee naar huis als het opmerkelijkste woord van deze dag. Er zijn misschien veel meer wezen dan ik vermoed, maar nog meer wezen die het zegel verbreken en doorleven. Mensen die doorfietsen ondanks alles op een wrakke fiets. Er is geen naam voor. Mensen die leven van compassie, barmhartigheid en de hoop dat ze thuiskomen in het huis van de Barmhartige.

(1)    Thomas Quartier, Liturgische spiritualiteit, Berne Media

[box type="shadow"]

Recent verscheen van de hand van Marinus van den Berg het boek: Meegaan tot het einde. Stervende mensen bijstaan, Ten Have, 128 blz., € 14,99

[/box]

Meer lezen van Marinus van den Berg