"Een handvol citaten van Roemi biedt genoeg aanknopingspunten om je hele leven te transformeren”, vertelde Vincent Duindam laatst bij een lezing. Prompt daarop ontving hij e-mails: "welke citaten?!" en "hoe dan?", wilde de mailschrijvers weten. Hieronder gaat hij daarop in. Vingerwijzingen van een dertiende-eeuwse soefiemysticus over van binnenuit vervuld raken – en een nieuwe wereld scheppen.
Door Vincent Duindam
Als je ruzie maakt, wie maakt er dan ruzie? Als je tegenover je partner, kind of ouder staat en de woorden vliegen in het rond, wat gebeurt er dan?
Relatietherapeuten gebruiken wel het beeld van ‘botsende rugzakken’. We hebben allemaal een hoop dingen meegemaakt, leuke en minder leuke. En als je niet oppast, draag je dat allemaal met je mee. Een geschiedenis van voorkeuren, afkeren, opinies, blessures. Wanneer je niet heel oplettend bent, neemt je rugzak je over en dan gebeuren er lastige dingen. Je partner, je vader of moeder – zij hebben dat ook, hun eigen rugzak. En zo ontstaan er negatieve scenario’s waar je telkens opnieuw in terecht kan komen.
Niet lang geleden hoorde ik een Iraanse vrouw op tv praten over de soefimysticus Roemi, geboren 1207 in het Perzische rijk, in het huidige Afghanistan, en overleden in Konya (Turkije) 1273. Ze citeerde hem:
For love, you come without you and I come without me.
En ik schoot vol. Wonderlijk eigenlijk, maar het korte zinnetje trof me midscheeps. Zo’n ‘pointer’ begrijp je, als het werkt, niet alleen of niet zozeer met je hoofd, maar met je hart. In mijn eigen woorden: als het om liefde gaat, als je elkaar echt vrij wilt ontmoeten, dan laat je je oude patronen achter je. Jij en de ander laten allebei hun geschiedenis voor dat moment los – en dan kun je elkaar echt ontmoeten, echt zien.
Dus een vertaling zou kunnen luiden: in de liefde laten we onze bagage achter ons.
Handvol citaten
De afgelopen periode heb ik weer hier en daar een praatje gehouden. Mijn vaste stramien is eigenlijk: de praktijk van het dagelijks leven (werk, relaties, opvoeding, onderwijs, etc). Aanvankelijk vanuit psychologisch perspectief en vervolgens daaraan voorbij: spiritualiteit. Ik put uit alle spirituele of religieuze stromingen, zij vloeien voort uit één bron.
En ik ontdek steeds meer hoe diep en transformerend de ‘pointers’, de vingerwijzingen, van Roemi zijn. "Een handvol citaten van Roemi biedt dan ook genoeg aanknopingspunten om je hele leven te transformeren”, vertelde ik laatst. Daarna kreeg ik een serie mails: welke citaten?! En hoe dan?
De eerste quote zagen we dus hierboven. Het tweede stukje dat ik kies, is waarschijnlijk veel bekender: “Het gastenhuis”. De strekking hiervan is eigenlijk dat we ruimhartig een plek moeten bieden aan álle ervaringen, gedachten en emoties die bij ons aankloppen. Aan fijne gevoelens, verwachtingen en herinneringen bieden we natuurlijk graag ruimte. Maar hoe zit het met verdriet, benauwdheid en depressie? Heet ze stuk voor stuk welkom, zegt Roemi. Wijs geen enkele ervaring of emotie af. Ook al heb je het gevoel dat de boel kort en klein geslagen wordt in je hart, of tussen je oren:
Behandel dan elke gast toch met eerbied.
Misschien komt hij de hele boel
ontruimen om plaats te maken
voor een nieuwe mogelijkheid.
Als we alles wat zich aan ons toont in onze binnenwereld aanvaarden, vallen we er niet langer mee samen, kunnen we er met compassie naar kijken. Er komt ruimte omheen en daardoor meer vrijheid voor onszelf, want we zijn niet meer aan onze impulsen overgeleverd - of aan onze heftige reactie daarop. Dit betekent dat er ook meer ruimte is voor de mensen om ons heen.
In weer een ander citaat vat Roemi dit heel mooi samen:
The moment you accept the troubles you have been given, the door will open.
Zolang je weerstand biedt aan de problemen die je ondervindt, blijf je daardoor bepaald worden. Je reactie is een innerlijk “nee”. Je maakt ruzie met het ‘al-zo-zijn’ van dit moment. Een geweldig recept voor ongelukkigheid. Maar als je kunt zeggen ‘ja’ dit is nu zo; ik aanvaard dat dit op dit moment de situatie is’, komt er licht en ruimte. Vervolgens kun je vanuit die meer positieve energie veranderen aan de situatie wat je kunt veranderen - en aanvaarden wat je niet kunt veranderen.
Diepste Zelf
De diepste vervulling komt van binnenuit. Roemi zegt:
Je lest je dorst aan zoveel verschillende fonteinen en telkens als er eentje ophoudt, stopt je genot. Maar pas als de sublieme fontein in jezelf gaat bruisen, raak je echt vervuld. Dan hoef je niet langer te stelen van andere bronnen.
Wat betekent dat nu voor ons? Als je in contact kan komen met je diepste innerlijke bron, is het afgelopen met je kleine verslavingen. Je behoeften zullen dan ook minder grandioos zijn, omdat er geen innerlijke leegte meer opgevuld moet worden met meer materiële bezittingen, meer opwinding, meer amusement, meer ontspanning, meer gadgets, meer culinaire hoogstandjes, meer erotische perikelen, meer snufjes, meer krampachtig permanent (online) contact, etc.
Als je je verbindt met je diepste Zelf, neemt ook je veerkracht enorm toe. Wanneer die verbinding je eerste prioriteit is, lijkt wat je verder echt nodig hebt bijna ‘vanzelf’ naar je toe te komen.
Om die reden is het niet alleen idealistisch, maar ook zeer realistisch om je binnenwereld schoon te houden, op orde te houden. En ook een nieuwe, duurzame wereld begint in jou. Niet alleen door je ideeën en ‘normen en waarden’, maar omdat de buitenwereld je binnenwereld weerspiegelt. Zo van binnen, zo van buiten.
Het blijft goed om je te realiseren dat het lot van de aarde, ons lot, niet (alleen) in de handen ligt van de grote multinationale bedrijven, overheden en politici, maar (ook) in onze eigen handen. Wat kopen we, wat hebben we nodig, hoe regelen we ons vervoer, hoe kleden we ons, wat en waar eten we, wat voor cadeautjes geven we? Hoe groot is onze eigen voetstap op de aarde?
Maar dit alles is zoveel eenvoudiger te realiseren, wanneer we onze innerlijke rijkdom claimen, wanneer we ons realiseren wie we ten diepste zijn. Dan is het geen verhaal meer over normen en waarden en gedragsaanpassing, maar dan ga je spontaan belangeloos handelen. In de woorden van Roemi:
There is a force within
That gives you life
Seek that!
In your body there lies a priceless jewel
Seek that!
Oh wandering Sufi,
if you are in search of the greatest treasure
Don’t look outside,
Look within
And seek that!
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
