Gebeurt er in een kerk alleen iets als er iets gedaan wordt? Nee, zegt Marinus van den Berg. In zijn ervaring gebeurt er altijd iets in een kerkgebouw. Hij mag dan ook graag in een lege kerk plaatsnemen en de indrukken op zich laten inwerken. Misschien is het een idee dat kerken in deze coronatijd de mogelijkheid bieden om je een uurtje in een lege kerk te laten insluiten.
Door Marinus van den Berg
Een kerkdienst in een kerk bezoeken is ook de komende tijd nog maar voor een enkeling mogelijk. Nog maar enkelen kunnen de fysieke, lijfelijke ervaring met een kerkgebouw opdoen. Je kunt Het Woord missen en het Delen en Breken. Je kunt het zingen missen en de koffie na afloop. Je kunt elkaar missen en sommigen in het bijzonder. Je kunt ook de geur missen, of de stilte die in een kerkgebouw een eigen eigenheid heeft. Je kunt de beelden, de fresco’s en de ramen missen. Ramen met verhalen en ramen zonder verhalen die het steeds veranderende licht doorlaten. Je kunt er zoals in de oudste kerken de grafstenen missen die je verbinden met de geschiedenis. Je kunt het orgel missen.
Eindeloos
De online-diensten kunnen de gedachte versterken dat er in een kerk alleen iets gebeurt als er iets gedaan wordt. Mijn ervaring is dat er in een kerkgebouw altijd iets gebeurt. Allereerst met jezelf. Je wordt toegesproken of soms ook aangesproken door wat er in de stilte is. Ik bezoek graag een kerkgebouw als er niemand of bijna niemand is. Soms is er muziek maar vaak is er stilte. Ik ga er graag ergens zitten en zou er soms eindeloos willen blijven. Als het zou kunnen in sommigen wel een hele dag. Ik kijk naar het spel van het licht op de muren en de pilaren.
Meerdere uren zat ik eens in het Franse Vézelay in de basiliek maar ook heb ik de voorbije maanden genoten van de Bergkerk in Deventer mede door de expositie van het werk van Ela en Stefan Venbroek. Hun werk inspireerde mij. Zoals er monniken zijn die verlangen naar een kluis - zoals Benoit Standaert van de Sint Andries abdij bij Brugge - zo verlang ik er soms naar om me te laten insluiten in een kerk. Om er te zijn, om er te kijken, te bidden en te schrijven.
Insluiten
In het najaar van 2020 liet ik me met voorkennis en hulp van predikant Martje Veenstra een uur 'insluiten' in de Nicolaaskerk van Wijhe. Het werd een intens uur. Onder meer het verscholen beeldje van Elisabeth van Thüringen trof me. Een vrouw met zorg voor de meest kwetsbaren in haar tijd.
Misschien zijn er wel meer mensen die naar zo'n ervaring uitzien. Een hele dag is veel maar een uur kan ook al veel zijn. We naderen de vastentijd, tijd van bezinning. In de katholieke kerken zijn kruiswegen te vinden. Je kunt er langs lopen of je gaat er bij een stil staan en zitten. In de katholieke kerk van Nijverdal zag ik bij een van die staties de tekst: "Jezus komt aan het einde van zijn krachten." Dat klonk zo anders dan "Jezus valt voor de derde maal".
Dat aan het einde van je krachten komen is in deze coronatijd het verhaal van steeds meer mensen. Mensen zoeken naar veerkracht en moed om het vol te houden. Ook in hun ziel en hun hoofd. Ik las over een schooldirecteur die zei dat de ziel uit de school was. We zoeken ziel, bezieling in een ontzielende tijd.
Andere vorm van openen
Hoe zou het zijn als in goed overleg iemand die dat wil zich kan laten 'insluiten' in een lege kerk? Of misschien kan iemand met een camera meditatief door het kerkgebouw gaan zonder commentaar en is dat via een livestream thuis te zien. Kunnen we in een tijd van dichte deuren en deuren sluiten, een nieuwe en andere vorm van openen ontdekken? Misschien zijn er mensen die later mondeling of schriftelijk hun ervaring willen delen. Het lijkt me boeiend als niet alleen kerkgangers maar iedereen die zoekt naar bezieling, hoe je ook in het leven staat, zo'n uur kan proeven en beleven. Niemand uitsluitend maar juist insluitend.
-------------------------------------------------------------
E-mail Marinus van den Berg: [email protected]
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
