Wie zonder zonde is werpe de eerste steen

Seksueel misbruik is afschuwelijk. Maar moeten we daders echt elk perspectief ontnemen? Dat vraagt Gerard Zuidberg zich af naar aanleiding van de berichtgeving dat bisschop Bluyssen seksueel misbruik zou hebben gepleegd. Zuidberg wil niets afdoen aan het leed van de slachtoffers, maar als vertrouwenspersoon maakt hij ook telkens mee in welk een ontstellend isolement de daders terechtkomen.

Door Gerard Zuidberg

Het was weer schrikken: een bericht in Trouw met commentaar van Stijn Fens over beweerd misbruik door Bisschop Bluyssen (Trouw, 8 augustus). Maar ik schrok des te meer bij de vetgedrukte tekst: “In zeventien minuten is Bluyssens hele reputatie in de modder terechtgekomen”. Het gaat me steeds meer tegenstaan dat mensen - wie het ook zijn: priesters, bisschoppen, predikanten, dirigenten, kosters – die mogelijk ooit een misstap hebben begaan (soms één keer, soms meermalen) plotseling zonder enig pardon uitgekotst worden. Wat je verder ook aan prima dingen gedaan hebt in je leven, wordt plotseling naar de achtergrond geschoven, telt niet meer mee.

Isolement

Versta me goed: ik wil niets, maar dan ook niets afdoen aan het leed van slachtoffers van seksueel misbruik. Wie ben ik dat ik daar hoe dan ook afstand van zou kunnen en willen nemen!

Mijn reactie op het bericht over bisschop Bluyssen heeft te maken met mijn jarenlange ervaring in het persoonlijk contact met ex-collegapastores en predikanten die wegens bewezen misbruik gestraft zijn: schorsing ui het ambt, op non-actief gesteld, soms jarenlange gevangenis of tbs. Ik sta telkens weer versteld van het isolement waarin deze mensen terecht gekomen zijn. Er is weinig of geen persoonlijke zorg vanuit de leiding van de kerken. Ik hoor nog kardinaal Eijk met verheffing van zijn stem zeggen: “We zullen het met wortel en tak uitroeien.” Nou, dat lukt volkomen als het over deze mensen gaat. Ze zijn nergens meer, en er ontbreekt elk perspectief om nog iets te kunnen betekenen voor anderen. Het verhaal over het misdrijf duikt telkens weer op, zodra er enige kans bestaat op een nieuw perspectief. Eens dief, altijd dief…

Zonder smet

Bij het bericht over bisschop Bluyssen vraag ik me af: wie van ons die dit bericht horen of lezen, is echt zonder smet? Ik denk wel eens: zouden alle mannen, gehuwd of ongehuwd, die aan de rand staan en met de vinger wijzen, zelf seksueel zo zuiver op de graat zijn? Is er dan geen enkel moment in hun leven waarin zij op subtiele manieren misbruik hebben gemaakt van kwetsbare mensen? Is alles in orde wanneer het gaat om het vertrouwen dat kwetsbare mensen opbrengen? Kortom: wie niet? Wie wel? Laat de eerste opstaan en getuigenis geven van een volstrekt eerlijke en integere manier van leven en werken. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen…

Autoritair gedrag

Waarom haalt een bericht over seksueel misbruik telkens weer de hoofdpagina’s van nieuwsbladen? Waarom geen of weinig berichten over autoritair gedrag, minachting voor gewone kwetsbare mensen? Daarmee bedoel ik misdragingen die niet onmiddellijk te maken hebben met seksueel misbruik. Als het inderdaad waar is dat bisschop Bluyssen misbruik heeft gepleegd, dan moet er recht geschieden, vooral ten aanzien van het slachtoffer. Maar laten we daarna even een pauze in acht nemen en met elkaar kijken of en hoe deze smet op de ‘reputatie’ van bisschop Bluyssen een reden is om zijn persoon en alles wat hij verder in zijn leven betekend heeft voor anderen, in de modder te gooien. Ik dank Stijn Fens en Ton van Schaik voor hun reële en eerlijke manier waarop zij met de berichten omgaan.

Gerard Zuidberg, redactielid van de Bezieling, is emeritus pastor en vertrouwenspersoon voor collega’s die misbruik hebben gepleegd. Deze opiniebijdrage verscheen eerder in Trouw, 17 augustus 2015.