“Het is zaak om groter te denken dan het hier en nu, de waan van de dag. Dat maakt Dimitri Verhulst duidelijk in dit prachtige liefdesverhaal, met veel humor en beeldende taal”, aldus Nynke Laverman, zangeres, dichter, vertaler en theatermaker, over haar favoriete boek ‘Mevrouw Verona daalt de heuvel af’ van Dimitri Verhulst.
Door Cees Veltman
“Ik kwam op dit boek na andere boeken van Verhulst die veel bekender zijn dan dit boek. Deze titel kent bijna niemand, maar dit is zijn mooiste boek vind ik. Het wijkt sterk af van zijn eerdere boeken omdat het gespeend is van cynisme. Verhulst ziet het als een stijloefening: een keer iets heel anders doen. Zijn andere boeken hebben een donkere, zwartgallige kant, terwijl dit een liefdesverhaal in pure vorm is, zonder enige cynische relativering, maar wel met zijn bekende humor.
Qua vorm en inhoud vind ik het een fantastisch boekje. De taal is enorm rijk en speels, met nieuwe woorden als ‘liefdeslang’. Het inspireerde me voor mijn vorige album en voorstelling ‘Wachter’. Er zitten levenslessen voor mij in, zoals de waarde van wachten. Niet het wachten op de bus, maar het niet-ingrijpen. Zoals zoveel mensen, heb ik de neiging om meteen iets te doen, het leven naar mijn hand te zetten. Aan het gras trekken terwijl dat vanzelf groeit als je maar geduld hebt.
Kijken naar de natuur helpt. Naar de uil bijvoorbeeld die zich heel lang niet kan verroeren. Alleen maar observeren. Pas als het zin heeft, als hij een prooi ziet, komt hij vol in actie. Het wachten en het kunnen laten ontstaan van dingen, het durven niet steeds alles bij te sturen, vind ik sprekend in dit boek. Ook het accepteren van vergankelijkheid en ouderdom. Het omarmen van wat is. Dat is misschien wel het aller moeilijkste in het leven, maar soms ontstaan de mooiste dingen door iets niet te doen, door los te laten. Het boek komt dicht in de buurt van het taoïstische begrip wu wei: doen door niet-doen. De tijd nemen, vertrouwen dat alles een eigen tijd heeft, niet alles willen sturen.
Mevrouw Verona en Meneer Pottenbakker
Het verhaal gaat over mevrouw Verona en meneer Pottenbakker. Ze komen elkaar op het conservatorium tegen. Hij speelt piano, zij cello, het instrument dat het meest lijkt op de menselijke stem. Ze gaan wonen op een afgelegen plaats, op een heuvel in een eigen stuk bos. Iedereen verklaart hen voor gek, maar zij zijn samen als een kind zo gelukkig. Na jaren hoort Meneer Pottenbakker dat hij ongeneeslijk ziek is. ‘Toen hij weet kreeg van zijn ziekte, nam hij zich voor nog één strijd te leveren: zoveel mogelijk hout te stapelen opdat hij zijn vrouw nog tot op haar oude dag warmte kon geven die ook de zijne zou moge zijn.’ Hij is daar een hele tijd mee bezig. Als dat voltooid is, besluit hij zich te verhangen aan een boom in zijn bos, net zoals zijn vader eerder deed. Hé, wat doe je nou, denk je dan, maar het is om haar zijn aftakeling te besparen. Dan komt de zin: ‘Liefdeslang en niet langer zou een leven mogen duren.’ Zij tweeën mogen enkel van het leven zijn, niet van het aftakelen. Je zou kunnen zeggen: moet je dat laatste proces niet ook accepteren? Maar dit zit meer in de categorie ‘groots en meeslepend’, wat ook z’n charme heeft, haha.
Mevrouw Verona is beter in het accepteren van hoe het leven loopt. Ze leert te leven zonder hem, maar ze blijft tegen hem praten alsof hij er gewoon is. Ze heeft wel eens contact met mensen in het dorp beneden, met mannen die nog een poging wagen om haar te versieren, maar zonder succes. Ze blijft in haar hoofd gewoon samen met Meneer Pottenbakker. Ze heeft het geweldige idee een cello te laten maken van het hout van de boom waaraan haar man zich heeft verhangen. Volgens de cellobouwer had hij een geschiktere boom moeten kiezen, een spar bijvoorbeeld. Nu is het een loofboom, een houtsoort die twintig jaar nodig heeft om te drogen. Als de cello eindelijk klaar is, lijkt het geluid op een kaasrasp. Ze gaat er toch op spelen om dichter bij hem te kunnen komen. Zij is inmiddels oud. ‘De bomen hadden hun ringen en mevrouw Verona gunde haar huid haar rimpels.’ Ze accepteert haar ouderdom. Als ze het laatste blokje hout van de voorraad op het vuur heeft gelegd, besluit zij dat het mooi is geweest. Ze daalt, met moeite, de heuvel af en besluit om beneden te sterven. Ze weet dat ze niet meer naar boven kan lopen. Het begint te sneeuwen. ‘De sneeuw is begonnen de wereld te witten, een oefening in het verdwijnen, want alles wat zich nu gewillig laat bedekken door dat wit zal ze nooit meer terugzien.’ Dan sterft zij.
Verzoenen met het leven
Ik vind het boek ontroerend en leerzaam. Je kunnen verzoenen met wat het leven vaak ook is: niet zo rooskleurig en mooi. Verhulst beschrijft goed hoe het leven zou kunnen: op een heel positieve manier inzoomen op wat er allemaal niet goed gaat, wat we moeilijk vinden en wat we stuk maken. Hij ontkent die moeilijkheid niet. Hij levert een puur verhaal over het doen door niet-doen als levenshouding. Je moet het steeds aan jezelf vertellen, want het blijft moeilijk. Geduld is niet mijn sterkste punt.
Het boek gaat ook over de natuur, het bos met bomen die daar natuurlijk al veel langer staan. Als bosbouwer ben je een kathedralenbouwer, je bouwt aan iets waarvan je het resultaat nooit zult zien. We verkeren als samenleving nu in allerlei crises, onder andere door de planeet onleefbaar te maken. Nu komt het aan op langetermijndenken, bouwen voor toekomstige generaties, de wereld beter achterlaten. We zijn te veel gefocust op het hier en nu, op de waan van de dag en op onszelf. Het is zaak om groter te denken. Je daarin trainen, vind ik een les voor mezelf.
Ik ben niet religieus, maar het gaat in het boek wel om een zoektocht naar betekenis en waarden in het leven. Ik zie een link met het taoïsme. Ik ben dankbaar dat ik de zoektocht naar onze plek in het geheel kan vormgeven in mijn muziek en voorstellingen. In het lied ‘Tree’ van mijn album ‘Plant’ gaat het om verandering van perspectief dat daarbij kan helpen: ‘Tree, tree. What do you think of me? Tree, tree. What do you see?’ Het kijken vanuit andermans ogen helpt om jezelf en je eigenaardigheden, valkuilen en patronen, beter te leren kennen. In het lied ‘Your Ancestor’ stel ik me voor hoe onze achterkleinkinderen naar ons zullen terugkijken. Liefde en verbinding in de breedste zin, daar gaat het om. In mijn nieuwste voorstelling improviseer ik. Iets in het moment laten ontstaan, dan voel je dat je het meest contact maakt met mensen. Dan bestaat fouten maken niet, zegt mijn man Sytze Pruiksma met wie ik altijd samenwerk. Dit boek is voor mij een warm bundeltje wijsheid dat ik meeneem in mijn leven. Het gaat over loslaten en laten ontstaan. Iets waar ik steeds beter in wil worden.”
Dimitri Verhulst, ‘Mevrouw Verona daalt de heuvel af’, Atlas Contact, 112 blz., € 24,70, E-book € 9,99.
Nynke Laverman, albums ‘Sielesâlt’ (2004), De Maisfrou (2006), ‘Nomade’ (2009), ‘Alter’ (2013), ‘Wachter’ (2016) en ‘Plant’ (2021)
Maak meer verhalen mogelijk met een donatie
