Het merendeel van de Nederlandse bevolking is buitenkerkelijk geworden. En dus zijn er ook steeds minder uitvaarten in een kerkelijke setting. Familie en nabestaanden geven tegenwoordig vaak zelf vorm en inhoud aan het afscheid van de overledene.
Een ritueelbegeleider bij het afscheid kan daarbij hulp bieden door met de familie en nabestaanden op zoek te gaan naar een persoonlijk symbool dat de overledene kenmerkt. Richt de uitvaartverzorger zich op de organisatie van de uitvaart, een ritueelbegeleider focust zich op de vorm en inhoud van de bijeenkomst, waarin het persoonlijk symbool van de gestorvene centraal staat.
In het onlangs verschenen boek Ritueel, symbool en rouw onderzoekt theoloog Ton Overtoom de kracht van rituelen en symbolen in relatie tot het omgaan met verlies. Het boek is geschreven als een academisch proefschrift, dat hij door zijn overlijden begin dit jaar niet heeft kunnen verdedigen. Rituelen en symbolen hebben vier lagen, die corresponderen met de vier intelligentieniveaus van de mens: fysiek, cognitief, emotioneel en spiritueel.
'Het zit diep in de mens om bewuste reizen te maken'
Ze kennen drie fasen: verleden, heden en toekomst. Rituelen en symbolen bij een afscheid transformeren in het heden de herinnering aan de overledene tot een perspectief op de toekomst. Het is de wet van de overtoom. Zoals met een overtoom een schip over land van het ene water naar het andere getrokken wordt, zo opent het persoonlijke symbool de deur naar de toekomst met achterlating van het verleden.
Mooi dat uitgeverij Van Warven dit boek na Overtooms dood heeft willen uitgeven. Je merkt aan veel besproken zaken in het boek dat Overtoom een autoriteit was in de wereld van rituelen.
